Առաջադրանք․

Գտնել դերբայական դարձվածները և կետադրել։

Փորձելով պայքարել նրա դեմ՝ ես հասկացա, որ պարտված եմ:

Ես, փորձելով պայքարել նրա դեմ, հասկացա, որ պարտված եմ:

Ես պատահաբար ընկա՝ ուժեղ ցավեցնելով ու վնասելով ոտքս:

Շուտով տուն վերադարձավ Կարինեն՝ կրծքին մի գեղեցիկ ծաղկեփունջ սեղմած:

Սուրենը, հասկանալով իր սխալը, ներողություն խնդրեց բոլորից:

Աստղիկ տատիկը լալիս էր՝ պատմելով իր ընտանիքի հետ կատարված ոճրագործության մասին:

Շարունակել կարդալ →

Անհիշելի ժամանակներից մարդիկ ապրում են Հյումբաթի ձորում։ Նույն քարանձավում այժմ էլ ապրում է մի սերունդ, որի հին պապերն այդ քարանձավում իրենց մերկությունը ծածկում էին գազանի մորթով, մարդիկ, որոնց բրածո բազուկների հաստ ոսկորները այժմ երանության ու նախանձի ժպիտ են հարուցում մանրացած սերնդի աչքերում։

Շարունակել կարդալ →

Եվ թեկուզ ամառվա շոգին կանաչը խանձվում է, հողը ճաքճքում, էլի շոգից նեղացած նախիրը ժայռի շվաքում հանգստանում է, գետի սառնությունը հովացնում է նրանց մաշկը, և արևը թեքվելուց հետո, Ծիրանի տափում նախիրն էլի ուտելու մի քիչ խոտ է ճարում, այծերը՝ մացառների վրա տերև։

Ձևաբանական և շարահյուսական վերլուծություն՝

Եվ — համադասական շաղկապ

թեկուզ — սահմանափակման վերաբերական/ զիջման պարագա

ամառվա — իրանիշ, հատկացուցիչ, հասարակ, վերացական գոյական, սեռական հոլով, -վա արտաքին հոլովում, եզակի թիվ

շոգին — ժամանակի պարագա, վերացական գոյական, եզակի թիվ, տրական հոլով, -ին արտաքին հոլով, եզակի թիվ

կանաչը — որակական ածական (աստիճաններ չունի)

Շարունակել կարդալ →

Գարնան (հատկացուցիչ) մի գեղեցիկ (որոշիչ) առավոտ (հատկացյալ, ժամանակի պարագա), երբ ամեն ինչ (ենթակա) աշխույժ (ձևի պարագա) և դուրեկան (ձևի պարագա) է թվում (ստորոգյալ), երբ մարդ (ենթակա) ամենից քիչ (ձևի պարագա) է մտածում (ստորոգյալ) առօրյա (որոշիչ) հոգսերի մասին (վերաբերության անուղղակի խնդիր) և իրեն ավելի մոտ զգում (ստորոգյալ) բնության, գարնան (հատկացուցիչ) այդպիսի մի (որոշիչ) առավոտ (ժամանակի պարագա) Անժիկն (ենթակա) ու Մինա բիբին (ենթակա) գնացին (ստորոգյալ) դեպի ձորակ (տեղի պարագա)։

Տանը (տեղի պարագա) Մինա բիբին (ենթակա) չէր ասել (ստորոգյալ), թե մատուռ (տեղի պարագա) են գնում (ստորոգյալ)։

Նա (ենթակա) վախենում էր (ստորոգյալ), որ Տիգրանն (ենթակա) արգելի (ստորոգյալ) Անժիկին (հանգման անուղղակի խնդիր)։ 

Շարունակել կարդալ →

Փետրվարի 22

Պարագաներ

1. Յուրաքանչյուր պարագայով կազմել երկուական նախադասություն։

Տեղի պարագա՝

Ես վաղը մեկնելու եմ Թբիլիսի։

Ընկերներիս հետ կգնամ կինոթատրոն։

Ժամանակի պարագա՝

Ժամը 12:30 կժամանենք Մոսկվա։

Ամբողջ տարին մռայլ եղանակ էր Երևանում։

Ձևի պարագա՝

Նա այնքան արագ էր խոսում, որ ես ոչ մի բան չէի հասկանում։

Ուսուցիչը խոսաց շատ, սակայն՝ անհասկանալի։

Չափի ու քանակի պարագա՝

Խնձորը կշռում է երեք կիլոգրամ։

Յոթ տարի է սպասում եմ իմ սիրուն։

Հիմունքի պարագա՝

Ըստ սահմանադրության՝ ուսուցիչը պարտավոր է բարեխղճորեն կատարել իր մանկավարժական պարտավորությունները։

Ըստ իս՝ ընկերները գնալով դառնում են ոչ հետաքրքիր։

Զիջման պարագա՝

Չնայած վատ եղանակին՝ ես մեկնեցի հրապարակ։

Ես մարդկանց չեմ հասկանում, սակայն նայած մարդկանց։

Նպատակի պարագա՝

Ես գնացի խանութ՝ հացի հետևից։

Նա գնաց Եվրոպա՝ լավ կրթություն ստանալու համար։

Պատճառի պարագա՝

Ձյան պատճառով քաղաքը սուզվել է մթության մեջ։

Նրա որոշման պատճառով այսօր շատ աշխատակիցներ ազատվեցին աշխատանքից։

Շարունակել կարդալ →

1. Հանգման խնդիր — ին (հայցական հոլով)

Մենք դիպչեցինք նրան։

Բնակիչները անհանգիստ զգացմունքով մտան քաղաք։

Զբոսաշրջիկները մոտեցան սահմանին։

2. Միջոցի խնդիր — ով, միջոցով (ումո՞վ, ինչո՞վ) ֊ գործիական հոլով

Ես հպարտանում եմ իմ ազգով։

Նա ընկերոջ հետ խոսում է հեռախոսով։

Հանրահայտ երգիչը վաղը ելույթ կունենա իր ոսկե բարձրախոսով։

3. Անջատման խնդիր — ից, ոց (ինչի՞ց, ումի՞ց) — բացառական հոլով։ Օր.` Տերևը պոկվեց ծառից։

Քաղաքացին աքսորվեց երկրից։

Ընկերները հեռացան սարերի արանքում գտնվող սրբավայրից։

Գործարարը ազատ արձակվեց բանտից։

4. Վերաբերության խնդիր — ից, մասին։ Օր.` Ես լսել եմ նրա մասին (նրանից)։

Նրանք լսել էին Հայաստանի ծայրում գտնվող խորը գյուղի բնակիչների մասին։

Քաղաքացիները ապշեցին` լսելով հերթական պատերազմի մասին։

Ես աշխարհահռչակ գրողի գիրքը կարդալուց հետո, որոշեցի նրա մասին ավելի խորը հետազոտություն անել։

Շարունակել կարդալ →

Լրացրու բաց թողած տառերը և կետադրիր։

Փոքրասիական Եփեսոս քաղաքում պաշտում էին մայրության և արգասաբերության աստվածուհուն՝ Արտեմիսին, ներբողում նրա շնորհներն ու զարմանահրաշ գեղեցկությունը։ Ի պատիվ սիրելի աստվածուհու՝ եփեսոսցիները որոշեցին կառուցել մի այնպիսի տաճար, որի նմանը չի եղել աշխարհում։ Հարյուր քսան տարի տևեց նրբագեղ տաճարի շինարարությունը։ Կառույցը ապշեցնում էր շքեղությամբ, շրջապատված էր բարձրաքանդակ մույթերով, ժանեկազարդ խոյակներով։ Որմնաքանդակները Արտեմիսին ներկայացնում էին իր ամբողջ պերճանքով․ նա զարդարված էր բնական քարերով, հակինթով, սուտակով, շափյուղայով, իսկ աչքերը խոշոր ադամանդներ էին, որոնք շողարձակում էին նաև ականակիտ խավարում։ Եփեսոսի բնակիչները հպարտանում էին Արտեմիսի դարերի համար կառուցված տաճարով, և քաղաք մտած օտարերկրացիներին այնտեղ առաջնորդում՝ տեսնելու հրաշակերտ շինությունը, ապշելու մարդկային հանճարով՝ ամենաստեղծ ու խորաթափանց։

Մի առավոտ թերթի փոխադրողն իր վագոնով գնում էր լեռնային ճանապարհով։ Նրան ընդառաջ քայլում էին երկու վանական։ Նրանցից մեկը վարպետ էր, իսկ մյուսը՝ նրա աշակերտը։

— Վարպետ, ուսումն ասում է, որ աշխարհը՝ Բուդդայի երազն է, և հարկ է դառնալ Բուդդա, և աշխարհը կլինի քո երազը։ Հիմա բացատրի՛ր ինձ, ուսուցիչ, ինչպե՞ս կարող է պատահել, որ մի աշխարհում լինեն մի քանի արթնացածներ։ Այդ պահին քամու պոռթկումը բարձրացավ լանջով վեր, և վագոնից հազարավոր թերթեր բարձր թռան օդ։

— Նայի՛ր, — ասաց ուսուցիչը, — այնքան շատ են թերթերը, իսկ տեքստը նրան մեջ նույնն է։ Եվ աշակերտն լուսավորվեց։

Կար չկար մի մարդ։ Նա կրթված էր, հետևում էր Բուդդայի ուսմանը, ուներ տուն, կին ու աշխատանք։ Նա սովորականի նման ջանասիրաբար աշխատում էր ու անընդհատ ինչ-որ բանով զբաղված էր։

Մի անգամ, ուսումնասիրելով սուտրաները, նա ինքն իրեն հարց տվեց․ «Ինչու՞ ես չեմ տեսնում Բուդդային։ Չէ որ Բուդդան մեր ամեն մեկիս մեջ է»։

Եվ սկսեց մտածել այս հարցի շուրջ։ Մտածում էր մեկ, երկու, մի քանի օր, այնքան, որ մի պահ մոռացավ և բարձրաձայն տվեց հարցը․ «Ինչու՞ ես չեմ տեսնում Բուդդային»։

Շարունակել կարդալ →

Փետրվարի 15

Բայական անդամի լրացումները բաժանվում են երկու խմբի՝ խնդիրներ և պարագաներ:

Խնդիրներ

Խնդիրները լինում են ուղիղ և անուղղակի:

Ուղիղ խնդիրը ցույց է տալիս այն առարկան, որն իր վրա է կրում գործողությունը: Պատասխանում է ու՞մ, ի՞նչ(ը) հարցերին:

Մայրը սիրում է որդուն: Երեխան բացեց դուռը:

Դրվում է հայցական հոլովով: Այսինքն՝ անձի առման դեպքում նման է տրականին, իրի առման դեպքում՝ ուղղականին։

Առաջադրանք 1․ Գտել ենթական և ուղիղ խնդիրը։

1․ Մեսրոպ Մաշտոցն ստեղծեց հայոց գրերը։

2․ Տղան միայնակ վերանորոգեց տունը։

3․ Գիրքը փոխանցեց ընկերոջը։

4․ Հեքիաթները հորինում են մարդիկ` կյանքի տխրությունը ցրելու համար։

5․ Նա սիրում է մայրիկին։

Շարունակել կարդալ →

Փետրվարի 13

Բացահայտիչ

Բացահայտիչը լինում է երեք տեսակի՝

1/ Բուն բացահայտիչ(այսինքն ո՞վ, այսինքն ի՞նչ)։

Օրինակ՝

Քույրը՝ Աննան, գնաց տուն։

2/ Մասնական բացահայտիչ(իբրև, որպես)։

Օրինակ՝

Նա՝ որպես խելացի, կարդում է։

3/ Մասնավոր-պարագայական բացահայտիչ(ավելի կոնկրետ որտե՞ղ, ավելի կոնկրետ ե՞րբ)։

Օրինակ՝

Դպրոցում՝ դասարանում, խոսում են

Կեսօրին՝ ժամը 4-ին, եկան։

Շարունակել կարդալ →

Փետրվարի 8

Գտեք որոշիչները և հատկացուցիչները։

Կաքավաբերդի գլխին տարին բոլոր ամպ է նստում, բերդի ատամնաձև պարիսպները կորչում են սպիտակ ամպերի մեջ, միայն սևին են անում բարձր բուրգերը։ Հեռվից ավերակներ չեն երևում և այնպես է թվում, թե բուրգերի գլխին հսկում կա, գոց են ապարանքի երկաթե դռները, աշտարակի գլխից մեկը ահա ձայն է տալու քարափը բարձրացողին։

Իսկ երբ քամին ցրում է ամպերը, ձորերում հալվում են ամպի ծվենները, պարսպի վրա երևում են մացառներ, աշտարակի խոնարհված գլուխը և կիսով չափ հողի մեջ խրված պարիսպները։ Ո՛չ մի երկաթյա դուռ և ո՛չ մի պահակ աշտարակի գլխին։

Լռություն կա Կաքավաբերդի ավերակներում։ Միայն ձորի մեջ աղմկում է Բասուտա գետը, քերում է ափերը և հղկում հունի կապույտ որձաքարը։ Իր նեղ հունի մեջ գալարվում է Բասուտա գետը, ասես նրա սպիտակ փրփուրի տակ ոռնում են հազար գամփռներ և կրծում քարե շղթաները։

Պարիսպների գլխին բույն են դրել ցինը և անգղը։ Հենց որ բերդի պարիսպների տակ ոտնաձայն է լսվում, նրանք կռնչյունով աղմկում են, թռչում են բներից և ահարկու պտույտներ անում բերդի կատարին։ Ապա բարձրանում է քարե արծիվը, կտուցը կեռ թուր, մագիլները՝ սրածայր նիզակներ, փետուրները որպես պողպատե զրահ։

Կաքավաբերդի բարձունքի միակ ծաղիկը ալպիական մանուշակն է, ցողունը՝ կաքավի ոտքի պես կարմիր, ծաղիկը՝ ծիրանի գույն։ Քարի մոտ է բսնում ալպիական մանուշակը, պարիսպների տակ։ Արևից քարերը տաքանում են, և երբ ամպերը ծածկում են քար ու պարիսպ, մանուշակը թեքվում է, գլուխը հենում քարին։ Ծաղկափոշու մեջ թաթախված գունավոր բզեզին մանուշակը ճոճք է թվում, աշխարհը՝ ծիրանագույն բուրաստան։

Կարմիր — հատկացուցիչ

Կապույտ — որոշիչ

Փետրվարի 6

Գոյականական անդամի լրացումներ

Հատկացուցիչ

Ցույց է տալիս պատկանելիություն, սերում, ծագում, առաջացում Պատասանում է ու՞մ, ինչի՞, ինչերի՞ հարցերին։ Հատկացուցիչը դրվում է սեռական հոլովով։

Շարունակել կարդալ →

Փետրվարի 3

Գոյականական անդամի լրացումներ (որոշիչ, բացահայտիչ, հատկացուցիչ)

Որոշիչ

Դուրս գրել որոշիչները։

ՊՏՈԻՂԴ ՔԱՂՈՂ ՉԿԱ

Պտուղդ քաղող չկա,
Մասրենի, սարի մասրենի,
Պատիվդ պահող չկա,
Մասրենի, բարի մասրենի։
Ասում են՝ էլ մարդ չկա,
Որ փնտրի քնքշանքդ փշոտ,
Քեզ գրկի ու տաքանա,
Մասրենի, ժայռի մասրենի։
Երեսիդ նայող չկա,
Մասրենի, վայրի մասրենի,
Կրքերիդ կրակը քեզ
Թող այդպես այրի, մասրենի…
Կանգնել ես քո բարձունքին,
Մեկուսի, մենակ, մենավոր…
Իմ երես առած դարում
Դու լքված այրի, մասրենի։

Շարունակել կարդալ →