Հայոց մշակույթի Ոսկեդարը

Մեսրոպ Մաշտոցը և հայ գրերի գյուտը

Կորցնելով պետական անկախությունը՝ հայ ժողովուրդը կորցրեց այն կարևոր լծակը, որով պաշտպանվում էր ռազմատենչ հարևաններից:

Դպրոցը

Մեսրոպ Մաշտոցի կողմից հայոց գրերի ստեղծումը մեծապես խթանեց հայոց մշակույթի զարգացումը: Ամենուրեք բացվեցին դպրոցներ՝ նոր այբուբենով մանուկներին ուսուցանելու համար:

Դպրոցը

Նախկին դպրոցներում, որտեղ երեխաներին ուսուցանում էին ասորերեն կամ հունարեն լեզուներով, ուսուցումն սկսեց տարվել հայերենով և նոր գրերով: Ի տարբերություն հեթանոսության շրջանի, երբ մեհենագրերի կիրառությունը կենտրոնացած էր միայն սրբատեղիներում, քրիստոնեությունը ժողովրդական լայն զանգվածներին մատչելի դարձրեց կրթությունը: Մաշտոցը շրջում էր գավառներում ու դպրոցներ բացում, Սահակ Պարթև կաթողիկոսը մնում էր Վաղարշապատի արքունիքում՝ նախարարներին ուսուցանելու հայերեն գրերը: Մեսրոպ Մաշտոցը դպրոցներ բացեց ոչ միայն Արևելյան Հայաստանում, այլև բյուգանդական տիրապետության տակ գտնվող Արևմտյան Հայաստանում: Մաշտոցի հիմնած դպրոցները կրթեցին մեծ թվով մանուկների՝ առաջ բերելով մշակութային հզոր շարժում:

Թարգմանչական գրականությունը: «Աստվածաշնչի» թարգմանությունը

Քրիստոնեությունը, ինչպես նշվեց, հայոց գրերը մատչելի դարձրեց շատերին: Իր հերթին հայոց գրերի կիրառությունը մեծապես օգնեց ժողովրդի մեջ քրիստոնեության տարածմանն ու նրա վարդապետության քարոզչությանը:

Ժողովուրդն ընդունել էր նոր կրոնը, սակայն քանի որ քարոզչությունը տարվում էր հունարենով կամ ասորերենով, այն շարունակում էր նրա համար մնալ մեծ մասամբ անհասկանալի: Հոգևորականության մեջ դեռևս զգալի թիվ էին կազմում օտարազգիները: Հայոց գրերի ստեղծումը զարկ տվեց թարգմանական գրականության հանդես գալուն: Մեսրոպ Մաշտոցն ու Սահակ Պարթևն իրենց աշակերտների հետ ձեռնամուխ եղան «Աստվածաշնչի» հիրավի փայլուն թարգմանությանը: Պատահական չէ, որ ուսումնասիրողներն այն անվանում են «Թագուհի թարգմանությանց»: Այնուհետև նրանք սկսեցին հայերեն թարգմանել Հին աշխարհի նշանավոր շատ հեղինակների գործեր: Բնութագրելով նրանց գործունեությունը՝ Լեոն միանգամայն իրավացիորեն գրում է. «Նրանք առաջինն էին, որ իրենց ձեռքով հայացված եկեղեցու համար հայերեն երգեր գրեցին ու երգեցին: Ավանդությունը հականե հանվանե ցույց է տալիս, թե որոնք են Սահակի և Մաշտոցի հեղինակած շարականները: Նրանց սկսածը շարունակեցին իրենց աշակերտները, այնպես որ Ոսկեդարը հանձնեց իր հաջորդ դարերին հոգևոր բանաստեղծությունների մի մեծ շարք»: Հին հայերենը՝ գրաբարը, որն արդեն մեծապես մշակվել էր հեթանոսական մեհյաններում, հենց սկզբից դրսևորեց գրական լեզվի ճկունությունն ու գեղեցկությունը: Գրաբարը, որ խոսակցական լեզու էր Այրարատում, այժմ էլ ավելի մշակվեց, հղկվեց և հետագայում իրավամբ վաստակեց ոսկեդարյան լեզու անունը: Թարգմանական գրականության ըստ ամենայնի զարգացումը զարկ տվեց նաև հայոց լեզվով ազգային պատմագրության ու գրականության զարգացմանը: Անկախ պետականությունը կորցնելուց հետո այն դարձավ հայությանը միավորող հզոր միջոց: V դարը դարձավ հայ մշակույթի զարգացման Ոսկեդարը:

Ազգային գրականության ձևավորումը: Գեղարվեստական արձակ, բանաստեղծություններ

Հին հայ բանահյուսության բազմաթիվ նմուշներ պահպանվել են հայ մատենագիրների և, հատկապես, Մովսես Խորենացու երկերում: Քրիստոնեությունը պետական կրոն հռչակելուց հետո լայն տարածում են ստանում հոգևոր երգերը կամ շարականները:

Պատմագրություն, իմաստասիրություն (փիլիսոփայություն) և գրականություն

V դ. սկզբնավորվում և ծաղկում է ապրում հայ պատմագրությունը:

Մարտի 30

Թեմա`  Ուղղանկյուն եռանկյուններ

Առաջադրանքներ՝ հետևյալ դասագրքից,խնդիր 302-307,էջ 93

Վարժ.302

Վարժ.303

Վարժ.304

Քանի,որ <B=<B₁,հետևաբար <ABD=<A₁B₁D₁: Հետևաբար ABD և A₁B₁D₁ եռանկյունները՝որպես ուղղանկյուն եռանկյուններ,որոնք ունեն հավասար ներքնաձիգներ և հավասար սուր անկյուններ,ուստի կլինեն հավասար:Հետևաբար AB=A₁B₁,ուստի ABC և A₁B₁C₁ եռանկյուններն,ըստ եռանկյունների հավասարության երկրորդ հայտանիշի կլինեն հավասար AB = A₁B₁ ,ուստի <ABD=<A₁B₁D₁ ,<A=<A₁ = 90⁰:

Վարժ.305

Վարժ.306

Վարժ.307

Урок 4

 Русский без границ, часть 2 стр.18

Не путайте !

• Вопросы ГДЕ? КУДА? ОТКУДА? не являются падежными вопросами. По этим вопросам нельзя определить падеж.
• Предлоги ПО и К указывают на ДАТЕЛЬНЫЙ падеж. Вопроса ПО ЧЁМ? НЕ существует. Есть только вопрос ПО ЧЕМУ ? Иду ( по чему?) по тропинке
• Предлоги В, НА с вопросами КОГО? ЧЕГО? (родительный падеж) не употребляются. Эти предлоги можно употребить только с вопросами КОГО? ЧТО? (винительный падеж) или В ЧЁМ? В КОМ? НА ЧЁМ? НА КОМ? (предложный падеж)
• Если сомневаетесь в принадлежности вопроса КОГО?, подставляйте волшебное слово МАМА и смотрите на окончание этого слова: МАМЫ – родительный падеж; МАМУ – винительный падеж.

Падежи и предлоги

• Предлоги ОТ, ДЛЯ, БЕЗ, ИЗ, употребляются только в родительном падеже – ОТ ЧЕГО? ДЛЯ КОГО? БЕЗ КОГО? ИЗ ЧЕГО?
• Предлоги ПОД и НАД употребляются только в творительном падеже – ПОД ЧЕМ? НАД ЧЕМ?
• Предлог О употребляется только в предложном падеже – О КОМ ?
• Предлоги В, НА употребляются как с винительным – В КОГО? ВО ЧТО? НА КОГО? НА ЧТО?, так и с предложным падежами – В КОМ? В ЧЁМ? НА КОМ? НА ЧЁМ?

Домашнее задание

1. Запиши словосочетания с данными существительными. Обозначь падеж существительных.

Привет (кому?) (брат, сестра)брату , сестре
Радовался (чему?) (весна, праздник)весне , празднику
Писать (чем?) (перо, мел)пером , мелом
Рассказывать (о ком?) (лиса, сова, ёж)о лисе , о сове , о еже
Урожай (чего?) (овёс, пшеница)овес , пшеницы
Рассказ (кого?) (ветеран, гость)ветерана,гостья

2.Выдели существительные и укажи, в каком падеже они употреблены.

Стоят суровые морозы. Реки и озера одеты плотным ледяным ковром. Январский лес спит под теплой шубой. В глубокий снег спрятались маленькие елочки.

Но и в суровое время года кипит в лесу жизнь. Следы рассказывают о ней. Под широким кустом ночевал заяц. На полянке ныряли в пушистый снег тетерева. Здесь прошел величавый лось.

Устно в классе

3. Впиши подходящие по смыслу предлоги, укажи падеж существительных.

Добежать до реки,  подъеха к заводу, летел над полем, читал животных, смотрел на картину,  нашёл  в портфеле, поставил на полку, ушёл с другом, увидел под кроватью, поздравление

Քիմիական բաևաձև,հարաբերական մոլեկուլային զանգված
Դասարանում քննարկվող հարցեր

1.  Ի՞նչ է քիմիական բանաձև հասկացությունը

Քիմիական բանաձևը ցույց է տալիս նյութի բաղադրությունը։

2. Ի՞նչ է ինդեքսը, և ե՞րբ է այն օգտագործվում:

Ինդեքսը դա թիվ է,որը գտնվում է նշանի կողքը և այն ցույց տալիս,թե քանի հատ տվյալ ատոմից կա նյութում:

3. Ի՞նչ տեղեկություն է «հաղորդում » քիմիական բանաձևը նյութի վերաբերյալ:ա/նյութի անվանումըբ/ինչ տարրերից է կազմված նյութըգ/ամեն տարրից քանի ատոմ  կադ/հաշվել հարաբերական մոլեկուլային զանգվածըե/տարրերի զանգվածային հարաբերությունըզ/տարրերի զանգվածային բաժիններըէ/նյութը պարզ է,թե բարդԳործնական աշխատանք՝ Հաշվարկներ ըստ քիմիական բանաձևերի՝ H₂SO₄, NaNO₃, FeSO₄, KMnO₄, SiO₂

1.Նյութի անվանումը

H₂SO₄=ծծմբական թթու

NaNO₃ = Նատրիումի նիտրատ

FeSO₄ =երկաթի սուլֆատ

KMnO₄ =կալիումի պերմանգանատ

SiO₂=սիլիցիումի երկօքսիդ

2.Ինչ տարրերից է կազմված տրված նյութը

H₂SO₄=H₂(ջրածին),S(ծծումբ),O₄(թթվածին)

NaNO₃ =Na(նատրիում),N(ազոտ),O₃(թթվածին)

FeSO₄ =Fe(երկաթ),S(ծծումբ),O₄(թթվածին)

KMnO₄ =K(կալիում),Mn(մագնեզիում),O₄(թթվածին)

SiO₂ =Si(սիլիցիում),O₂₍թթվածին)

3.Քանի ատոմ ամեն մի տարրից կա տվյալ նյութի մոլեկուլում

H₂SO₄ `

H₂-2 ատոմ,S-1 ատոմ,O₄-4 ատոմ

NaNO₃ ՝

Na-1 ատոմ,N-1 ատոմ,O₃-3 ատոմ

FeSO₄ ՝

Fe-1 ատոմ,S-1 ատոմ,O₄-4 ատոմ

KMnO₄ ՝

K-1 ատոմ,Mn-1 ատոմ,O₄-4 ատոմ

SiO₂ ՝

Si=1 ատոմ

O₂=2 ատոմ

4.Հաշվել՝Mr

H₂SO₄ =1+32+16*4=1+32+64=97

NaNO₃ =23+14+16*3=23+14+48=85

FeSO₄ =56+32+16*4=56+32+64=152

KMnO₄ =39+55+16*4=39+55+64=158

SiO₂ =28+16*2=28+32=60

5., Հաշվել տարրերի զանգվածային հարաբերությունները` m6.

H₂SO₄ =1:32:64

NaNO₃ =23:14:48

FeSO₄ =56:32:64

KMnO₄ =39:55:64

SiO₂ =28:32

6.Հաշվել w

H₂SO₄

w(H₂)=1/97*100=1%

w(S)=32/97*100=34%

w(O₄)=100%-34%-1%=65%

NaNO₃

w(Na)=23/85*100=27%

w(N)=14/85*100=16%

w(O₃)=100%-27%-16%=57%

FeSO₄ 

w(Fe)=56/152*100=37%

w(S)=32/156*100=21%

w(O₄)=100%-21%-37%=42%

KMnO₄ 

w(K)=39/158*100=24%

m(Mn)=55/183*100=30%

m(O₄)=100%-30%-24%=46%

SiO₂ 

w(Si)=28/60*100=47%

w(O₂)=100%-47%=53%

7.Հաշվել մեկ մոլեկուլի զանգվածը

H₂SO₄ =97*1.66*10^-27=161*10^-27=1.61*10^-25

NaNO₃ =85*1.66*10^-27=141*10^-27=1.41*10^-25

FeSO₄ =152*1.66*10^-27=252*10^-27=2.52*10^-25

KMnO₄ =158*1.66*10^-27=262*10^-27=2.62*10^-25

SiO₂ =60*1.66*10^-27=100*10^-27=1*10^-25

8.Նյութը բարդ է, թե պարզ

Բոլորն էլ բարդ են.

Մոլեկուլ բառը լատիներեն է և նշանակում է ամենափոքր զանգված: Մոլեկուլները շատ փոքր են: Դրանք անզեն աչքով հնարավոր չէ տեսնել: Այդ մասնիկները չեն երևում նաև օպտիկական մանրադիտակով: Սակայն, ժամանակակից սարքերով հաջողվել է համեմատաբար մեծ մոլեկուլները նկարել:Մոլեկուլը նյութի այն ամենափոքր մասնիկն է, որը պահպանում է տվյալ նյութիհիմնական քիմիական հատկությունները: Մոլեկուլները կազմված են ատոմներից:Նյութը, օրինակ` շաքարը կարելի է մանրացնել, աղալ աղացով, և միևնույնն է,շաքարի յուրաքանչյուր փոքրիկ հատիկ կազմված կլինի շաքարի մեծաթիվ մոլեկուլներից:Եթե նույնիսկ նյութը մանրացվի մինչև առանձին մոլեկուլների, ինչպես տեղի է ունենում շաքարը ջրում լուծելիս, ապա նյութը կշարունակի գոյություն ունենալ՝ դրսևորելով իր հատկությունները (դրանում կարելի է հեշտությամբ համոզվել՝ փորձելով համը):Նշանակում է՝ ինքնուրույն գոյություն ունեցող շաքարի մոլեկուլը դեռևս նյութ է: Եթե մանրացումը շարունակվի, մոլեկուլը կքայքայվի: Իսկ մոլեկուլը քայքայելով, նրանից նույնիսկ մի զույգ ատոմ պոկելով, քայքայում են նաև նյութը: Ճիշտ է, ատոմները չեն անհետանում, պարզապես մտնում են մի այլ նյութի մոլեկուլի բաղադրության մեջ: Բայց շաքարը որպես նյութ դադարում է գոյություն ունենալ. այն փոխարկվում է այլ նյութերի:Մոլեկուլը նյութի քիմիական բաժանելիության վերջին սահմանն է: Օրինակ` ջուրնյութը գոյություն ունի այնքան ժամանակ, քանի դեռ գոյություն ունի ջրի մոլեկուլը (H₂O):Հենց այդ մոլեկուլը քիմիական ճանապարհով բաժանվում է ջրածին (H₂) և թթվածին (O₂)պարզ նյութերի մոլեկուլների. ջուր նյութն այլևս դադարում է գոյություն ունենալ.ջուր = ջրածին + թթվածինՄոլեկուլներն իրենց հերթին կազմված են ատոմներից, այսինքն, ի տարբերությունվերջինների, քիմիապես բաժանելի են: Ատոմները տարբեր ձևերով են միանում: Ինչպես այբուբենի տառերով կարելի է կազմել հարյուր հազարավոր բառեր, այնպես էլ տարբեր տարրերի ատոմներից կարող են առաջանալ մեծ թվով նյութերի մոլեկուլներ կամ բյուրեղներ:Ջրածնի` գազային պարզ նյութի մոլեկուլները կազմված են ջրածնի երկու ատոմից. H + H = H₂

Նյութի բաղադրությունն արտահայտվում է քիմիական բանաձևով, օրինակ՝ ջրածին պարզ նյութի քիմիական բանաձևն է H₂ : Թիվը, որը բանաձևում գրվում է քիմիականնշանից ներքև և աջ, անվանվում է ինդեքս: Երկատոմ մոլեկուլ է առաջացնում նաևթթվածին պարզ նյութը, որի բանաձևն է O₂, ազոտը` N<sub>2</sub>: Ջրի մոլեկուլը կազմված էջրածնի երկու և թթվածնի մեկ ատոմից` H₂O, ածխաթթու գազի բանաձևն է CO₂,թթվածնի երեք ատոմից առաջանում է օզոն պարզ նյութը` O₃: 

Քիմիական բանաձևը նյութի բաղադրության պայմանական գրառումն է քիմիական տարրերի նշանների և ինդեքսների միջոցով:

Քիմիական բանաձևը ցույց է տալիս.

ա) նյութի անվանումը,բ) այդ նյութի մեկ մոլեկուլը,

գ) նյութի որակական բաղադրությունը. ո՞ր տարրերի ատոմներից է կազմված տվյալ նյութը

դ) նյութի քանակական բաղադրությունը,ի՞նչ զանգվածային հարաբերությամբ են տարրերը միացած:

Քիմիական բանաձևերը միատեսակ են գրվում աշխարհի բոլոր երկրներում, բայց յուրովի են կարդացվում յուրաքանչյուր լեզվով:Հարաբերական մոլեկուլային զանգված,ըարրի զանգվածային բաժինների որոշումը:Նյութի մոլեկուլի, ինչպես և ատոմի, իրական զանգվածը շատ փոքր է: Այդ իսկպատճառով ընդունվել է հարաբերական մոլեկուլային զանգված հասկացությունը:Հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը նյութի մոլեկուլի զանգվածն է՝ ածխածնային միավորներով արտահայտված: Այլ կերպ ասած` հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը (Mr) ցույց է տալիս, թետվյալ նյութի մեկ մոլեկուլի զանգվածը (m₀) քանի անգամ է գերազանցում զանգվածի ատոմային միավորը (ածխածնի ատոմի զանգվածի 1/12-ը), որը, ինչպես գիտեք, 1,66•10^-24գ է կամ 1,66•10^-27 կգ.Mr =mo/1,66•10^-27 կգ. 

Հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը չափողականություն չունի (հարաբերական թիվ է):Օրինակ՝ջրի հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը գտնելու նպատակով այդնյութի մեկ մոլեկուլի զանգվածը բաժանում ենք զանգվածի ատոմային միավորի վրա (ածխածնի ատոմի զանգվածի 1/12-ին).Mr(H₂O)=2Ar (H)+ Ar (O) =18-Նշանակում է՝ ջրի մոլեկուլի զանգվածը 18 անգամ մեծ է զանգվածի ատոմայինմիավորից:Հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը հավասար է նյութի մոլեկուլիբաղադրության մեջ առկա բոլոր ատոմների հարաբերական ատոմային զանգվածների գումարին`հաշվի առնելով ատոմների թիվը: Ուստի, նյութի քիմիական բանաձևը իմանալով, հեշտությամբ կարող ենք հաշվել այդ նյութի հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը: Նյութի հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը հաշվելիս նյութի մոլեկուլի բաղադրության մեջ առկա տարրերի հարաբերական ատոմային զանգվածի ու ինդեքսի արտադրյալները պետք է գումարել: Պարզ նյութերի հարաբերական   մոլեկուլային զանգվածը հաշվելու նպատակով համապատասխան տարրի հարաբերական ատոմային զանգվածը բազմապատկում ենք ինդեքսով, օրինակ.

Mr (O₂) = 2Ar (O) = 2 • 16 = 32 Mr (H₂) = 2Ar (H) = 2 • I = 2

Բարդ նյութերի դեպքում`Mr (H₂ SO₄) = 2 Ar (H) + Ar (S) + 4 Ar(O) = 2 • I + 32 + 4•16 = 98Mr (N₂O₃) = 2 • Ar (N) + 3 • Ar (O) = 2 .14 + 3 . 16 = 28 + 48 = 76Mr (KOH) = Ar (K) + Ar (O) + Ar (H) = 39 + 16 + I = 56

Հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը նյութի հիմնական բնութագրերից է:     

Զանգվածային բաժինը ցույց է տալիս, թե տարրի հարաբերական ատոմայինզանգվածի ու ինդեքսի արտադրյալը հարաբերական մոլեկուլային զանգվածի որմասն է կազմում:

Հարցեր և վարժություններ

1. Ինչպիսի՞ն են քիմիական տարրերի զանգվածային հարաբերությունները հետևյալ բանաձևերով արտահայտվող նյութերում.ա) CaF₂ բ) CH₄ գ) CS₂ դ)NO₂

ա) CaF2=1 Ca, 2 F

բ) CH4=1 C,4 H

գ) CS2 =1 C, 2 S

դ) NO2=1 N,2 O

2. Լրացրե՛ք բաց թողած բառը. մոլեկուլը նյութի այն ամենափոքր մասնիկն է, որը պահպանում է տվյալ նյութի հիմնական քիմիական հատկությունները: 

3. Գրե՛ք նյութերի քիմիական բանաձևերը, եթե հայտնի է, որ դրանց բաղադրության մեջ առկա են.

ա) կալիումի երկու և ծծմբի մեկ ատոմ — K₂S

բ) ածխածնի ու թթվածնի մեկական ատոմ — CO

4. Հաշվե՛ք P₂O₅, Li₂O, Fe₃O₄ SO₃ նյութերի հարաբերական մոլեկուլային զանգվածները:

P₂0₅=P₂+O₅=(31*2)+(16*5)=62+80=142

Li₂O = Li₂+O=(7*2)+16=14+16=30

Fe₃O₄=Fe₃+O= (56*3)+(16*4)=168+64=232

 SO₃ =S+O₃=32+(16*3)=32+48=80

5. Հաշվե՛ք կալցիումի օքսիդի (CaO) մոլեկուլի զանգվածը (m0, գ), եթե Mr = 56:

m0=56/1,66•10^-24

Mr(CaO)=40+16=54

CaO=56*1.66*10^-27=93*10^-27=9.3*10^-26

6. Նատրիումի հիդրօքսիդի մոլեկուլի զանգվածը 6,6445×10²³ գ է: Որքա՞ն է այդ նյութի հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը:

Mr(NaOH)=22+16+1=39

6,6445×10²³/1,66•10^-24=4

7. Գրե՛ք հետևյալ նյութերի բանաձևերը.ա) չհանգած կիր, որի մոլեկուլը կազմված է 1 ատոմ կալցիումից և մեկ ատոմ թթվածնից CaO

բ) ծծմբաջրածին, որի մոլեկուլը կազմված է 1 ատոմ ծծմբից և 2 ատոմ ջրածնից SH₂

Գրե՛ք, թե ինչպես են կարդացվում այդ բանաձևերը.

ա) Կալցիի օքսիդ բ)Ջրածնի սուլֆիդ

Հաշվե’ք այդ նյութերի հարաբերական մոլեկուլային զանգվածները

ա) CaO

Mr(CaO)=1Ar(Ca)+1Ar(O)=40+16=56

բ) SH₂

Mr( SH₂)=1Ar(S)+2Ar(H)=32+(2*20)=32+40=72

Մեր երկիրը հարուստ է տարբեր ազգերով և այդ ազգերի ավանդույթներով: Ամեն ազգ իր հերթին ունի տարբեր հավատքի և տարբեր ավանդույթների ավելի փոքր խմբակներ,որոնք մենք սովոր ենք ասել՝ցեղեր:Ամենաշատ ցեղերը,երևի թե բոլորը գիտեն բնակվում են աֆրիկական պետություններում:Աֆրիկական ամեն ազգ՝պետություն ունի իր ցեղերը,ոմանք նույնիսկ բացահայտված չեն:Աֆրիկական պետություններից ամենանշանավորը դա ՀԱՀ,ավելի կոնկրետ Հարավաֆրիկայն հանրապետություն:Բայց այն միակը չէ:Այսօր մենք միասին կուսումնսիրենք տարբեր ցեղերի հավատքները և ավանդույթները,որոնք կլինեն և աֆրիկական:Կատարել եմ թարգմանական աշխատանք։

Կայքեր, որոնցից օգտվել եմ.

1 կայք ռուսական
2 կայք ռուսական

1.Բուշմեններ

Բուշմենները իրենց անվանում են թփուտ որսորդներ կամ մարդիկ:

Բուշմենները դրանք մի փոքր որսորդական խմբակներ են,նաև ցեղեր,որոնք բնակվում են ՀԱՀ-ում:

Բացահայտողները պարզում են,որ նրանք չունեն առաջնորդներ:Այդ դերը ստանում է ընտանիքի մեծը,ով հետագայում ունենում է շատ մեծ իրավունքներ,համեմատ մյուսների:

Ազգային խոհանոցի յուրահատկություններից է «բուշմենական բրինձը»` այսինքն մրջյունների թրթուրները կերակրի մեջ օգտագործելը։ Համադամ կերակուր է համարվում մորեխների տապական։ Հետաքրքիր է բուշմենների կողմից երաշտի ժամանակ ջրի պաշար կուտակելու պրոցեսը։ Չորացած աղբյուրի խորքում փորում են մի փոքր փոս, որի վրա տեղադրում են փոքրիկ խողովակ` ծայրին հատուկ ֆիլտր, այնուհետև բերանով ներս են քաշում ջուրը։ Բերանի մեջ հավաքելուց հետո, ջուրը լցնում են ջայլամի ձվի դատարկ կճեպի մեջ։

Չնայած դրան,Բուշմենները շատ մեծ սիրով և հարգանքով են վերաբերվում տան մեծին,նաև Կլադեզի ցեղի առաջնորդներին:

Մի քանի անծանոթ մարդկանց խմբակը համարվում է մի մեծ ընտանիք,որը կապ և իմաստ չունի տվյալ մարդկանց բարեկամ կամ հարակից լինելը:

Օրինակի համար,եթե երեխան գտել է միրգ,նա չի կարող այն ուտել,նա պետք է բերի տուն,հանձնի տան գլխավորին և վերջինս կբաժանի այն հավասար մասերի և կտա մյուս տան անդամներին:

Կյանքի դժվար պայմաններից հետևում են դժվար և չոր ավանդույթներ:Սովորապես Բուշմեն կանայք կերակրում են իրենց երեխաներին կրծքի կաթով մի քանի տարի,մինչև չծնվի եղաբյրը կամ քույրը,որոնք կարող են ծնվել 3 կամ 4 տարի հետո:

Ըստ կանոնների Բուշմեն կինը ունի բոլոր իրավունքները սպանել նորածնին,եթե վերջինս ծնվել է նշանակված ժամանակից շուտ:Այդ ձև նա հնարավորություն է տալիս ապրելնախորդ երեխային,սպանված երեխայի կյանքի շնորհիվ:

2.Նուբա կամ բլուրների մարդիկ

Այդպես են անվանում իրենց ցեղերը,որոնք բնակվում են Սուդանի և Հ. Սուդանի տարածքներում:

Նուբան նաև համարվում է Աֆրիկայի ամենագեղեցիկ ցեղը:

Նուբայի մոտ պահպանվել են զարմանահրաշ ընտանեկան ավանդույթներ:

Ամեն տարի ցեղը կազմակերպում է պարեր,որոնց ժամանակ աղջիկը կարողէ ընտրել իր զույգին:Եթե ամեն ինչ լավ անցավ,և զույգը որոշեց դառնալ ընտանիք,ապա կատարվում է շատ խիստ մեխանիզմ:

Այսպիսով, նախքան ամուսին կոչվելը, երիտասարդը պետք է տուն կառուցի իր հարսնացուի համար:Մինչ այս պահը նա իրավունք չունի ապրելու իր ընտրյալի հետ, նրանք միայն գաղտնի էին այցելում նրան գիշերվա քողի տակ:
Նույնիսկ համատեղ երեխայի ծնունդը հիմք չի տալիս, որ աղջկա ընտանիքը ճանաչի իր հորը որպես դստեր օրինական ամուսին:Միայն երբ տունը արդեն կառուցված կլինի,տղան և աղջիկը կկարողանան միասին քնել,բայց հետաքրքիր է,որ միասին ուտել չեն կարող:Միայն մեկ տարի անց,երբ ամուսնությունը կստուգվի ժամանակի ընթացքում,նրանք պաշտոնապես կկոչվեն զույգ և կկարողանան ուտել,որը ավանդական կոչվում է “մեկ կաթսայից”:

3.Ֆամադիխանա ցեղ

Ֆամադիխանա,որը մալագերենից թարգմանաբար նշանակում է ոսկորների շրջում: Այս հետաքրքիր տեսարանը կրկնում են ամեն 7 տարին մեկ: Դրա ընթացքում բացում են ընտանեկան դագաղները,որպեսզի հանեն մնացած ոսկորները և փաթաթում են այն նոր սավանով:Դրանից հետո նրանք վերցնում են դին և բարձրացնելով գլխի վերև,սկսում են շրջել քաղաքով մեկ:Մադագասկարի հավատացյալները հավատում են,որ այդպես նրանք կկարողանան ցուցաբերել իրենց սերը և հավատքը մահացած մարդուն:

Մի քանի հետաքրքիր կարճ փաստեր.

1.Մասայի ցեղի մոտ,որոնք բնակվում են Կենիայի և Տանզանիայի շրջաններում կա մի հետաքրքիր ավանդույթ:Նրանք թքում են նորածին երեխաների վրա,հավատալով,որ այն կուղեկցի երեխային դեպի լուսավոր ապագա և կպաշտպանի չար ուժերից:

2.Մուրսիից կին և տղամարդ, իսկ մասամբ այն անում են մեծ քանակությամբ աղջիկներ,նույնիսկ անում են դեռ վաղ տարիքից:Նրանք ձգում են ներքևի շրթունքը,որի մեջ նոր և նոր ավելի մեծ թիթեղներ են մտցնում:Ռեկորդը պատկանում է մի եթովպացի գեղեցկուհու,ում շրթունքը ձգվել է 19 սմ:

3.

Մավրիտանիայի բնակիչներն ունեն հստակ համոզմունք. որքան գեր է կինը, այնքան ավելի հարուստ է նրա ամուսինը: Եթե անգամ տղամարդն աղքատ է և փողոցում է ապրում, միևնույն է, եթե նրա բախտը բերի ամուսնանալ գեր կնոջ հետ նա հատուկ հարգանքի կարժանանա: Հենց այդ է պատճառը, որ դեռատի աղջիկներին ծնողներն ուղարկում են հատուկ ճամբարներ, որտեղ նրանց հիմնական զբաղմունքը շատ ուտելն է:

4.Սուդանի այս ավանդույթն իսկական գլուխկոտրուկ է: Սկսենք սկզբից. նախ փեսացուն փախցնում է իր ապագա հարսնացուին: Փախցնելուց հետո փեսացուի բարեկամները գնում են հարսնացուի հոր մոտ, որպեսզի վերջինիս ձեռքը խնդրեն: Եթե հայրը համաձայնում է, ապա մի լավ ծեծ է տալիս ապագա փեսային. այդպես են դրվում նրանց բարեկամության հիմքերը: Իսկ եթե աղջկա հայրը համաձայն չէ այդ միության հետ, միևնույն է, երիտասարդներն ամուսնանում են առանց նրա համաձայնության:

5.Հարստության մեկ այց ցուցանիշ

Բոլորիս հայտնի է, որ կովը սուրբ կենդանի է համարվում Հնդկաստանում, սակայն Քենիայի ցեղերից մեկը այդ կաթնասունի հանդեպ սերը բարձրացրել է մեկ այլ մակարդակի: Այստեղ կովը համարվում է արժույթի փոխանակման միավոր, հետևաբար որքան կով ունես, այնքան հարուստ ես: Բացարձակապես կարևոր չէ, թե ինչպիսին է քո տունը, կամ առհասարակ տուն ունե՞ս, թե՞ ոչ. կարևորը կովն է:

Մարտի 29

Թեմա՝ Բազմություններ

Առաջադրանքներ հետևյալ խնդրագրքից խնդիր


Վարժ. 377

ա)

A={4/7,-2,0}

B={3,5}

C={0,1,3}

A∪C {4/7,-2,0,1,3} = 5 տարր

B∪C {3,5,0,1} = 4 տարր

A∪C > B∪C

բ)

A={3;2;-1}

B={1/4;-1/3}

C={-1;1/4}

A∪C={3;2;-1;1/4} 3 տարր

B∪C={1/4;-1/3,-1} 3 տարր

A∪C=B∪C

Վարժ.381

ա)

Լող-18

Շախմատ-15

Դասարան-24

Գտնել և լողի և շախմատի աշակերտների քանակը։

Լուծում.

1) 24-18=6 աշակերտ

2) 15-6=9 աշակերտ

Պատ. 9 աշակերտ

բ)

Լող-18

Շախմատ-15

Դասարան-24 աշ.

Քանի հոգի ցուցագրվեց միայն լողի խմբակին:

24-15=9 հոգի

Պատ.9

գ)

Լող-18
Շախմատ-15

Դասարան-24

Քանի հոգի ցուցագրվեց միայն շախմատի խմբակին:

Լուծում

24-18=6 հոգի

Պատ.6 հոգի :

Վարժ.382

ա)

Դասարանում- 31 աշ.

Անգլերեն — 21 աշ.

Գերմաներեն- 18 աշ.

Գտնել և անգլերեն և գերմաներեն ցանկացողների քանակը։

Լուծում.

1) 31-21=10 աշ.

2) 18-10= 8 աշ.

Պատ. 8 աշակերտ

բ)

Դասարանում — 31 աշ.

Անգլերեն — 21 աշ.

Գերմաներեն — 18 աշ.

Քանի սովորող ցանկացավ սովորել գերմաներեն:

31-21=10 հոգի

Պատ.10 հոգի.

գ)

Դասարանւմ — 31 աշ.

Անգլերեն — 21 աշ.

Գերմաներեն — 18 աշ.

Քանի սովորող ցանկացավ սովորել անգլերեն:

31-18=13

Պատ. 13 սովորող

Урок повторение

Падежи имен существительных

Русский без границ, часть 2 стр.18

Не путайте !

Вопросы ГДЕ? КУДА? ОТКУДА? не являются падежными вопросами. По этим вопросам нельзя определить падеж.
Предлоги ПО и К указывают на ДАТЕЛЬНЫЙ падеж. Вопроса ПО ЧЁМ? НЕ существует. Есть только вопрос ПО ЧЕМУ ? Иду ( по чему?) по тропинке
Предлоги В, НА с вопросами КОГО? ЧЕГО? (родительный падеж) не употребляются. Эти предлоги можно употребить только с вопросами КОГО? ЧТО? (винительный падеж) или В ЧЁМ? В КОМ? НА ЧЁМ? НА КОМ? (предложный падеж)
Если сомневаетесь в принадлежности вопроса КОГО?, подставляйте волшебное слово МАМА и смотрите на окончание этого слова: МАМЫ – родительный падеж; МАМУ – винительный падеж.
Падежи и предлоги

Предлоги ОТ, ДЛЯ, БЕЗ, ИЗ, употребляются только в родительном падеже – ОТ ЧЕГО? ДЛЯ КОГО? БЕЗ КОГО? ИЗ ЧЕГО?
Предлоги ПОД и НАД употребляются только в творительном падеже – ПОД ЧЕМ? НАД ЧЕМ?
Предлог О употребляется только в предложном падеже – О КОМ ?
Предлоги В, НА употребляются как с винительным – В КОГО? ВО ЧТО? НА КОГО? НА ЧТО?, так и с предложным падежами – В КОМ? В ЧЁМ? НА КОМ? НА ЧЁМ?
Классная работа

Задания 3,4,5.

Домашнее задание

1. В скобках укажите падеж существительных

появился (на чём?) на ветках ( )

на ветках (чего?) березы (родительный )

покрывают (что?) землю ( винительный)

украсились (чем?) инеем (творительный )

летит (на что?) на землю (винительный )

летит (с чего?) с ветки ( Родительный )

бежал (по чему?) по снегу (Дательный )

2. Найдите в тексте существительные и определите их падеж .

Вот еловый лес. На земле лежит мягкий ковёр из хвои. Изредка прозвенит синица. Вот постучал по стволу пёстрый дятел. Быстрой тенью перемахнула с ёлки на ёлку белка.

3. Напишите в скобках вопрос и определите падеж существительного.

Катались ( на чем ) на машине. (… падеж).

Шли ( по чему?) по площади . ( Дательный падеж).

Отплыл ( от чего?) от причала. ( Родительный падеж).

Подбежал ( к чему? ) к кровати. ( Дательный падеж).

Прыгает ( кто? ) белка. ( Именительный падеж).

Достали ( что? ) мяч. ( Именительный падеж)

Гуляли ( за чем?) за школой. ( Творительный падеж).

Написал ( в чем? ) в тетради. ( Творительный падеж).

Кружились ( в чем? ) в воздухе.( Творительный падеж).

Мылись (чем? ) шампунем. ( Творительный падеж).

Նախագիծ՝Գարնանային
Նպատակը՝

1. Զարգացնել սովորողների մոտ աշխատելու համացանցի հետ և կարողանաուլ ճիշտ տեղեկություններ վերցնել այնտեղից:
2. Ուսումնական՝կարողանալ այդ տեղեկությունների միջոցով ստանալ գիտելիքներ:

   Ընթացքը՝մեկ շաբաթ,գարնանային արձակութդների ընթացքում
     Հավաքել տանը,բակում աճող կամ համացանցից վերցնել սիրած            բույսերի,ծաղիկների նկարներ,պատրաստել ֆոտոշարք և պատասխանել հետևյալ հարցերի՝

1. Ի՞նչ քիմիական նյութերով է պայմանավորված բույսերի,ծաղիկների գույները և ի՞նչ նշանակություն դրանք :
2. Ի՞նչ քիմիական նյութերով է պայմանավորված բույսերի,ծաղիկների հոտը և ի՞նչնշանակություն ունեն դրանք 

   Չմոռանաք այդ գեղեցիկ ֆոտոշարքը նվիրել ձեր մայրիկներին,տատիկներին,քույրիկներին և ուսուցճուհիներին:Չմոռանանք,որ կանանց տոների միամսյակի մասին արտակարգ դրության պայմաններում:Առողջ եղեք:: Աշխատանքները տեղադրել բլոգներում,միջինի ենթակայքում,ուղարկել ինձ և կազմակերպիչներին։

Հավաքել եմ համացանցից հետևյալ ծաղիկների մասին տեղեկություններ

Կակաչ

Խաշխաշ կամ կակաչ պատկանում է  կակաչազգիների ընտանիքի միամյա, երկամյա կամ բազմամյա բույսերի ցեղին։ Հայտնի է մոտ 100 տեսակ։

Հայաստանում հայտնի է 14 տեսակ

Ընդհանուր բնութագիր

Միամյա, 80-150 սմ բարձրության բույս է, արմատն առանցքային է, ցողունը՝ կանգուն, տերևները նստադիր են, մազմզոտ, խոշոր, պտուղը տուփիկ է։ Սերմերը մանր են, տարբեր գույնի։

Ձիթատու խաշխաշի սերմերը պարունակում են 46-56% ձեթ և մինչև 20% սպիտակուցներ։ Ձեթն օգտագործվում է հրուշակեղենի և պահածոների արտադրությունում, օծանելիքի արդյունաբերության մեջ։ Քուսպն արժեքավոր կեր է, 1 կգ-ը համարժեք է 1, 1 կերային միավորի։ Ափիոն-հումքը հավաքում են հասունության փուլում (ծաղկումից 20 օր անց), կանաչ տուփիկների վրա հատուկ գործիքով խազեր են առաջացնում, կաթնանման ափիոնը դուրս է հոսում, մածուցիկանում, և այդ վիճակում հավաքվում են։ Դեղատու սորտերի տուփիկներից (սերմերը հեռացնելուց և աղալուց հետո) ստանում են ալկալոիդներ (մորֆին, կոդեին, պապավերին), որոնք բժշկության մեջ օգտագործվում են որպես ցավազրկող միջոց։ Բայց քանի որ ափիոնը նաև շատ ուժեղ թմրանյութ է, դեղատու սորտերի ցանքերն ամենուրեք արգելված են։

Կակաչ արևելյան

Որպես անհետացող տեսակ գրանցված է հայկական «Կարմիր գրքում»։ Հայրենիքը Հայաստանն է։ Հանդիպում է Շիրակի դաշտում, Արագածի լանջերում, Լոռիում, հյուսիսային շրջաններում, Ապարանում, Սևանի ավազանում, Արարատյան դաշտի նախալեռնային գոտում, Վայքում, Զանգեզուրում, չոր, քարքարոտ լանջերում։ Հայաստանից դուրս հանդիպում է հյուսիսային Իրանում, Փոքր Ասիայում։ Ծաղիկները խոշոր են՝ մինչև 20 սմ տրամագծով, պսակաթերթերը 4-6 հատ են՝ վառ կարմիր, նարնջակարմրավուն, հասարակ կամ լիաթերթիկ, հիմքում սև ու մանուշակագույն, գրեթե քառակուսի բնով։ Տերևները փետրաբաժան են, ծածկված կոշտ աղվամազով։ Ցողունի բարձրությունը հասնում է 50-90 սմ։ Լուսասեր է, բավականին չորադիմացկուն, պահանջկոտ չէ հողի նկատմամբ։ Ցրտադիմացկուն է։ 19-րդ դարի ակտիվ սելեկցիոն աշխատանքներ են կատարվում բույսի նոր տեսակներ ստանալու ուղղությամբ։ 

Ափիոն,որը պարունակվում է կակաչի հոտի,նաև կառուցվածքի մեջ։Ահա մի փոքր տեղեկութոյւն։

Ափիոն (կակաչի արցունքներ քնաբեր կակաչից ստացվող կաթնահյութի (պարունակվում է քնաբեր կակաչի չհասունացած տուփիկների կաթնանոթներում) չորացրած տարբերակ։ Այն ունի յուրահատուկ հոտ և դառը համ, պատկանում է ցավազրկող միջոցների շարքին։ Ափիոնային կաթնահյութը պարունակում է մոտավորապես 12% մորֆին անալգետիկ ալկալոիդ, որը քիմիական ճանապարհով օգտագործվում է հերոին և այլ արհեստական (սինթետիկ) ափիոնատիպ նյութեր ստանալու համար, որոնք օգտագործվում են բժշկության մեջ (որպես ցավազրկող, հազը հանգստացնող և խորխաբեր դեղամիջոցներ) և թմրամիջոցների անօրինական առևտրում։ Կաթնահյութը պարունակում է նաև ֆենանտրենի այլ ածանցյալներ՝ կոդեին և թեբաին, որոնք մորֆինի և ֆենանտրենի մյուս ածանցյալների հետ միասին ազդում են գերազանցապես կենտրոնական նյարդային համակարգի վրա։ Այն պարունակում է նաև ոչ անալգետիկ այնպիսի ալկալոիդներ, ինչպիսիք են պապավերինը և նոսկապինը (իզոխինոլինի ածանցյալներ)։

Վարդ

Վարդ, մարդու կողմից աճեցվող, Մասրենի կոչվող վարդազգիների դասին պատկանող ներկայացուցիչների տեսակների և տարատեսակների հավաքական անվանում։ Վարդերի տարատեսակների մեծ մասը ստացվել է երկարատև սելեկցիայի արդյունքում բազմաթիվ կրկնակի խաչասերումների և ընտրանքի իրականացման ճանապարհով։ Որոշ տարատեսակներ վայրի վարդազգիների տեսակների ձև են հանդիսանում:Դրանց կարող եք հանդիպել տարբեր հարթավայրային գոտիներում։

Առաջին անգամ վարդեր սկսել են աճեցնել Հին Հռոմում, չնայած նրան, որ այն ժամանակների այգիների հիմնական նպատակը օգտակար բույսերի աճեցումն էր, սակայն հին հռոմեական գրողների ստեղծագործություններում հանդիպում են վարդերի մոտ 10 տարատեսակների նկարագրություններ։ Հերոդոտոսը արդեն մ.թ.ա 5-րդ դարում իր «Պատմության» մեջ նկարագրում է Մակեդոնիայում գտնվող Միդոս արքայի այգիները և հիշատակում է այնտեղի բամբակյա վարդը։ Թեոփրաստեսը մ.թ.ա 300 թվականին նկարագրում է Հունաստանի այգիները և նկարագրում է 15, 20 և նույնիսկ 100 թերթիկներ ունեցող վարդերի։

Թփի ձևը կարող է լինել սկսած ճյուղատարածից մինչև նեղբրգաձև։ Թեյա-հիբրիդային խմբի թփերի բարձրությունը հասնում է՝ 30-ից մինչև 90 սմ, պոլիանտային թփերը՝ 30-40 սմ, իսկ որոշ տարատեսակներ հասնում են մինչև 60 սմ և որոշ դեպքերում նաև 25-35 սմ։

Բազմամյա վարդերի խումբը ընդգրկում է իր մեջ հյուսաձև և աղեղնաձև փռված ընձյուղներ, 2,5-ից մինչև 6 մ երկարությամբ։ Վարդերի մոտ ընդունված է տարբերել երկարամյա ճյուղերի երկու տեսակ` հիմնական կամ արգանդային, ճյուղեր և ճյուղեր ավարտված աճով և միամյա ճյուղերի հինգ տիպ՝ գերաճոող, վաղաժամ, ճարպային, գեներատիվ և սիլեպտիկ։

Դաշտային վարդերի ծաղկացողունների երկարությունը տատանվում է 10-ից մինչև 80 սմ։ Վարդերի ծաղկացողունները զարմացնում են իրենց բազմազանությամբ։ Նրանց չափերը տատանվում են 1,8-ից մինչև 18 սմ, թերթիկների քանակը կարող է կազմել 5-ից 128, գոյություն ունեն ծաղկացողունի տասնյակ տարբեր ձևեր։ Շատ բազմազան է գունային գամման՝ չկա միայն մաքուր կապույտը։ Ստացվել է կանաչ վարդի տեսակը, բայց այն հետաքրքրություն է հանդիսանում միայն բուսաբանների համար։ Բացի միագույն վարդերից գոյություն ունեն նաև երանգների տարաբնույթ համակցությամբ, ինչպես նաև աճման ժամանակ գույներ փոփոխող վարդեր։ Բացի դամասկոսյան վարդի ստանդարտ բույրից, գոյություն ունեն վարդեր սկսած մրգայինից և ցիտրուսայինից մինչև անուշահոտության բույրը։

Բազմաթիվ դեպքերում վարդերը ջերմասեր են, սակայն կան տեսակներ, որոնք աճում են խիստ կլիմայական պայմաններում։ Վարդերը նախընտրում են վառ լուսավորություն և նշանակալից ստվերապատման դեպքում, համարյա կամ ընդհանրապես չեն ծաղկում, նույնիսկ կիսաստվերի դեպքում նրանք հյուծվում են և շատ թույլ են ծաղկում։

Հողը իր բաղադրությամբ կարող է լինել ցանկացած ձևի, բայց դաշտային խմբերի համար ավելի լավ են՝ պարարտացվածները։ Վարդերը աճեցնում են չեզոք ռեակցիա ունեցող հողերում։ Թթվայնության սամանների որոշումը կապված է հանքացման գործընթացի սաստկության հետ։ Վարդի տեսակների գունավորումը առավել ինտենսիվ է դրսևորվում ալկալիական ռեակցիա պարունակող հողերում։

Լիառատ և շարունակական ծաղկման համար վարդերը պահանջում են մշտական ոռոգում։

Վարդերի ծաղկումը ապահովվում է նշանակալից չափով հատուկ համակարգով։

Միքիչ պատմությունից

Պոմպեյի հրաշալի խճանկարի վրա, որը գտնում է Նեապոլի թանգարանում, կարելի է տեսնել նաև դամասկոսյան վարդեր (Rosa×damascena), որոնց հայրենիքը անկասկած արևելքն է, որտեղից էլ նրանք հայտնվել են Հարավային Իտալիայի այգիներում։ Հռոմեական կայսրության անկման հետ մեկտեղ այգեգործությունը տարածվեց վանքերում։ Հենց վանական այգիներն էլ Ալպերից այն կողմ գտնվող այգիների համար նախատիպ ծառայեցին։ Կառլոս Մեծը Capitulare de villis կալվածատան կառավարման իր հրահանգում թվարկել է բույսեր, որոնք անհրաժեշտ է աճեցնել և որոնց մեջ կային վարդեր։ Կարոլինգների օրոք այգիներում բույսերը առաջին հերթին աճեցվում էին դեղային նպատակներով, չնայած, անկասկած, մեծ ուշադրություն էր դարձվում նրանց գեղեցկության վրա։ Ծաղկապսակների և այլ զարդարանքների համար հավաքվում էին միայն դաշտային ծաղիկներ։ Եվ միայն վարդերի թփերն էին արժանանում հատուկ ուշադրության և աճեցվում այգիներում։ Վերածննդի դարաշրջանի հռչակավոր իտալացի նկարիչների նկարների վրա կարելի է տեսնել վարդեր, որոնք աճեցվում էին այն ժամանակների իտալական այգիներում, որոնց հայրենիքը հավանականորեն Իտալիան է հանդիսանում։ 1309 թվականին Կլիմենտ V պապը իր արքունիքով Հռոմից տեղափոխվեց Ավինյոն, իսկ կաթոլիկ եկեղեցու կենտրոնն այնտեղ էր տեղակայված մինչև 1377 թվականը։ Ինչպես վկայում են պատմաբանները, արդեն այն ժամանակվանից էլ պապական արքունիքի տարածքներում աճեցվում էին վարդեր։ XVII դարի սկզբում Էյխշթեդտի եպիսկոպոսի այգում աճում էին վարդի 21 տարատեսակներ, որոնք Կոստանդնուպոլսով Եվրոպա են բերվել արևելքից, ընդգրկելով Դամասկոսը։

Երիցուկ

Երիցուկը , բարդածաղկավորների ընտանիքին պատկանող մինչև 30 սմ բարձրության հասնող միամյա խոտաբույս է։

Արմատն առանցքային է, բարակ, ճյուղավորված։ Ցողունը ուղղաձիգ է կամ վեր սլացող, բարակ, ճյուղավոր։ Տերևները դասավորված են հերթադիր, նստած, երկակի կամ եռակի փետրավոր, կտրտված բարակ, նեղ հատվածներով։ Երիցուկն ունի մինչև 60 սմ բարձրություն։ Ծաղկային զամբյուղիկները խոշոր չեն, նստած են ցողունի գագաթներին և երկար ծաղկակիրների ճյուղերին։ Ծաղկազամբյուղի եզրային ծաղիկները վարսանդավոր են (իգական), լեզվակավոր, սպիտակ գույնի։ Ծաղկազամբյուղի ներքին ծաղիկները ոսկեդեղնավուն են, երկսեռ, ձագարա-խողովակաձև։ Ծաղկակիրը երկարակոնաձև է, ներսում դատարկ, մերկ, ծաղկման վերջում երկարում է։

Երիցուկի պտուղը կորացած, հիմքում սեղմված, եռկողանի, գորշ կանաչավուն գույնի սերմիկ է։ Բույսի բոլոր օրգաններն ունեն ուժեղ բուրումնավետ հոտ։ Պտուղները սկսում են հասունանալ հուլիս ամսին։ Բազմանում է սերմերով։

Բույսը պարունակում է սալիցիլաթթու, ասկորբինաթթու, դառնահամ նյութեր, ֆիտոստերին, դաբաղանյութեր, խոլին, եթերայուղ (մինչև 0,85%), որի կազմում կան մոտ 40 տարբեր տարրեր, այդ թվում խամազուլեն, բիսաբոլոլ և նրա օքսիդները, էն-ին-բիցիկլո եթերներ և այլն։ Ինչպես նաև՝ ստեարինային թթուների գլիցերիդներ, ֆլավոնային գլիկոզիդ, ումբելլիֆերոն, դիօքսիկումարին, շաքար, մոմ, յուղեր՝ լինոլեային, պալմիտինային, օլեինային։

Ծաղկաբույլերը պարունակում են մոխիր՝ 10,57%, մակրոէլեմենտներ (մգ/գ)`

Կիրառում

Բժշկությունում

Ունի բազմաթիվ բուժիչ հատկություններ։ Ծաղիկները։ Թուրմ (ներքին). ստամոքս-աղիքային տրակտի հիվանդությունների, լյարդի և լեղուղիների հիվանդությունների, փքանքի (մեթեորիզմ), ստամոքսի կծկումների (սպազմ) ժամանակ։ Հոգնաների ձևով. կոլիտների և թութքի ժամանակ։

Ողողումների ձևով. լնդերի, բերանի խոռոչի լորձաթաղանթի բորբոքումների ժամանակ, անգինաների դեպքում։

Թրջոցների ձևով. էկզեմայի, խոցերի, թարախաբշտերի, ռենտգենյան ճառագայթներից այրվածքների ժամանակ։

Տաք թրջոցների ձևով. ռևմատիզմի, պոդագրայի, արթրիտների, վնասվածքների ժամանակ։

Փոշին՝ ժողովրդական բժշկության մեջ. միգրենի դեպքումԿոսմետիկ միջոց

Մտնում է բազմաթիվ կոսմետիկ նյութերի և պատրաստուկների կազմի մեջ։

Տեսակներ։

Երիցուկի ամենատարածված տեսակը

• Դեղատնային երիցուկ տեսակն է։

Հայաստանում հիմնականում հանդիպում է՝

• հոտավետ երիցուկ տեսակը, որը ոչ բուրումնավետ է, սակայն ծաղկաբույլերը բաղկացած են միայն դեղնականաչավուն խողովակաձև ծաղիկներից, իսկ սպիտակ ճառագայթաձև ծաղիկները բացակայում են։ Այս տեսակի հայրենիքը Խաղաղ օվկիանոսի մերձափնյա շրջաններն են, որտեղ բույսն աճում է Ալյասկայից մինչև Մեքսիկա։ Բույսը տարածված է նաև Ասիայի հյուսիսարևելյան շրջաններում։

Խատուտիկ

Խատուտիկ , բարդածաղկավորների (Asteraceae) ընտանիքին պատկանող բույսերի ցեղ։

Հայկական տարանունները՝ ակլատիզ, խմբաբա, խտուտ, խտուտիկ, կռաբանջար, պուպու, քոչի խոտ, մինչև 15 սմ բարձրության բազմամյա կոճղարմատավոր խոտաբույս է։

«Տարաքսակում» անունը ունի հունական ծագում, որը նշանակում է հանգստացնող։ «dandelion» նաև նշանակում է առյուծի ատամ (dent of lion) Ըստ Կ. Ա. Տիմիրյազևի, եթե խատուտիկի բոլոր սերմերը աճեին, ապա կարճ ժամանակում կծածկեին ողջ երկրագունդը։

Ընդհանուր նկարագիր

Խատուտիկի տերևները բազմաթիվ են, կանաչ, նշտարաձև կամ երկարավուն, ատամնավոր եզրերով։ Ծաղկաբույլը զամբյուղ է, ծաղիկները լեզվակաձև, վառ դեղին։ Սերմիկները թխավուն են կամ գորշ, բնորոշ սպիտակ փուփուլով, որի օգնությամբ քամու միջոցով սերմերը պարաշյուտի նման թռչում, տարածվում են ամենուր. ծլունակությունը պահպանում 10 — 12 տարի։ Բույսը սկսում է ծաղկել մայիս-հուլիսին, իսկ պտուղները հասունանում են օգոստոսին։ Աշնանը խատուտիկը նորից է ծաղկում, մոլախոտ է, աճում այգիներում, ցանքերում, խամահողերում, արոտավայրերում, մարգագետիններում և այլուր, հաճախ տալով հոծ բուսուտներ։ Բույսը լավ է աճում չափավոր խոնավ և հարուստ հողերում։

Քիմիական բնութագիր,հոտի առաջացում

Արմատը պարունակում է տրիտերպենային միացություններ, մինչև 40% ինուլին, մինչև 3% կաուչուկ, ճարպայուղ, որը պարունակում է գլիցերիդներ, դառը գլիկոզիդ տարաքսացին, խեժ, կալիումական և կալցիումական աղեր։ Կաթնահյութը պարունակում է լակտուցերոլ, կաուչուկ, խոլին, ասպարագին, սապոնիններ, օրգանական թթուներ, խեժ, իսկ տերևները ճարպ, պարաքսանթին, կարոտինոիդներ,  վիտամիններ, խոլին, թիրոզին, քիմիական տարրերից՝ երկաթ, կալցիում, մանգան, ֆոսֆոր։

Կակաչի մեջ պարքւնակվւմ է նաև թիրոզին

Թիրոզին, տիրոզին, ամինաթթու։ Գոյություն ունի օպտիկապես ակտիվ D, Լ և ռացեմիկ DL ձևերով։ Թիրոզինը մտնում է բազմաթիվ սպիտակուցների և պեպտիդների կառուցվածքի մեջ։ Թիրոզինը կենդանիների և մարդու օրգանիզմներում առաջանում է ֆենիլալանինի ֆերմենտային օքսիդացման ընթացքում։ Թիրոզինի յոդային ածանցյալները՝ թիրոքսինը և եռյոդթիրոնինը, վահանագեղձի հորմոններ են։ Թիրոզինի քայքայման ընթացքում օրգանիզմում առաջանում են ֆումարաթթու և ացետաքացախաթթու, որոնք ացետիլկոֆերմենտ A-ի միջոցով մտնում են եռկարբոնային թթուների ցիկլի մեջ։

Կիրառում։

Բուժման նպատակով օգտագործում են ամբողջ բույսը, սակայն հիմնականում արմատը, որը հանում են բահով, ուշ աշնանը, երբ թառամում են տերևները, կամ վաղ գարնանը։ Ավելորդ մասերը հեռացնում են, լվանում ջրով, թողնում արևի տակ մինչև կաթնահյութի կտրվելը։ Այնուհետև չորացումը շարունակում են տանիքում կամ չորացնում՝ միջանցուկ քամու տակ։ Չոր հումքը կազմում է ելանյութի 33-35%–ը։ Բույսի վերգետնյա մասը հավաքում են միայն սահմանափակ չափով՝ ծաղկման ընթացքում։ Բույսը անհոտ է, դառը համով։ Մեղրատու է։ Խատուտիկի մեղրի նեկտարը դեղին կամ ոսկեգույն է, սուր հոտով և կծու համով։ Խատուտիկի որոշ տեսակների արմատներում պարունակվում է կաուչուկ։ Խատուտիկի 2 տեսակ՝

• (Taraxacum koksaghyz)
• (Taraxacum hybernum), նախկինում մշակում էին որպես կաուչուկատու բույս։ Կան նոր առաջարկներ դրանց աճեցման համար։

Որպես դեղաբույս խատուտիկի օգտագործումն ունի հին պատմություն։ Դեռևս Թեոֆրաստն այն առաջարկել է դեմքի պեպենները և «լերդային բծերը» հեռացնելու համար։ Ավիցեննան բուսահյութը նշանակել է դռներակային կանգի, ջրգողության և կարիճի խայթոցի ժամանակ, կաթնահյութը՝ ակնահատը բուժելու նպատակով։

Ռուսական ժողովրդական բժշկության մեջ բուսահյութը համարվել է «կենսատու ըմպելիք», որը ընդունակ է «արյունը մաքրելու» և ունի խուխամուղ, մարսողությունը կանոնավորող, դեղնուկը վերացնող և քունը կարգավորող հատկություն։ Բուլղարիայում թարմ տերևները և հյութը օգտագործում են աթերոսկլերոզի, –ավիտամինոզի, մաշկային, լյարդի, լեղապարկի, ստամոքսի և աչքերի մի շարք հիվանդությունների, ինչպես նաև ճարպերի վատ յուրացման, աղեփքանքի, փորկապության և թութքի ժամանակ։ Գերմանիայում արմատը օգտագործում են փայծաղի, երիկամների և միզապարկի, ինչպես նաև երիկամաքարային հիվանդությունների ժամանակ։ Լեհաստանում դեղաբույսն օգտագործվում է ընդհանուր թուլության, վատ ախորժակի և լեղուղիների որոշ հիվանդությունների ժամանակ։ Դեղաբույսը լայն ճանաչում ունի նաև Ֆրանսիայում։ Այստեղ այն կիրառվում է լեղուղիների խրոնիկական բորբոքումների և աթերոսկլերոզի ժամանակ՝ որպես արյան մեջ խոլեստերինի քանակն իջեցնող միջոց։ Առաջարկում են նաև օրվա մեջ ընդունել 50—100գ թարմ բուսահյութ՝ որպես «արյունը մաքրող», օրգանիզմը տոնուսավորող, միզամուղ, ստամոքսի գործունեությունը ուժեղացնող միջոց, ինչպես նաև դեղնուկի, մաշկային ցանավորումների և պոդագրայի բուժման նպատակով։ Միջին Ասիայում տերևների թարմ հյութը օգտագործում են սակավարյունության, կրծքացավերի և ընդհանուր թուլության ժամանակ, ինչպես նաև որպես լուծողական, իսկ կաթնահյութը՝ գորտնուկների վերացման համար։ Չինական ժողովրդական բժշկության մեջ բույսն գործածվում է որպես ջերմ իջեցնող, օրգանիզմը տոնուսավորող և քրտնամուղ միջոց։ Չեխական բժշկության մեջ դեղաբույսն օգտագործում են լեղուղիների հիվանդությունների և շաքարախտի ժամանակ։ Ուկրաինական ժողովրդական բժշկության մեջ արմատն օգտագործվում է լյարդի հիվանդությունների, մաշկային պզուկների, փորկապության և թութքի ժամանակ։

Ահա իմ տեսանյութը երիցուկի մասին։

Կայքեր,որոնցից օգվել եմ

1 կայք

2 կայք

3 կայք

Հավաքել եմ հետաքրքիր փասեր մարդու օրգանիզմի մասին:

Գլխուղեղը օգտագործում է արյունաշրջանառություն թափանցած թթվածնի 20%-ը: Չնայած որ գլխուղեղը զբաղեցնում է մարմնի զանգվածի ընդամենը 2%-ը, այն օգտագործում է ավելի շատ թթվածին, քան օրգանիզմի մյուս օրգանները: Սրա պատճառով՝ գլխուղեղը դառնում է խիստ խոցելի թթվածնի անբավարարության ժամանակ:

Գլխուղեղն ավելի ակտիվ է գիշերը, քան ցերեկը: Տրամաբանորեն դուք երևի մտածում էիք, որ շնորհիվ բարդ շարժումների, հաշվարկների, խնդիրների և փոխհարաբերությունների, որոնք մենք իրականացնում ենք մեր աշխատանքային ժամերին, գլխուղեղը պետք է ավելի ակտիվ լինի, քան քնած ժամանակ: Գիտնականները դեռ կոնկրետ չգիտեն, թե ինչու, բայց  գլխուղեղը ակտիվորեն աշխատում է քնած ժամանակ:

Մարմնի միակ մասը, որտեղ արյան մատակարարում չկա՝ դա աչքի բիբն է։ Բիբը թթվածինը ստանում է անմիջապես օդից։

Ուղեղի հիշողության ծավալը ավելի քան 4 ՏԲ կամ 4 000 ԳԲ է։

Մինչև 7 ամսական դառնալը՝ երեխան կարողանում է կլել և շնչել միաժամանակ։

Փռշտալուց մարդու օրգանիզմի բոլոր ֆունկցիաները դադարում են, նույնիսկ՝ սրտի։

Միջին մարդու մարմնում կա բավարար քանակության բնածուխ, որը կբավականացնի 900 մատիտ պատրաստելու համար։

Շուրջ 50 000 բջիջ մեր մարմնում մեռնում և փոխարինվում է նորով մի քանի վայրկյանում։

Սաղմի մատնահետքերը ձևավորվում են 3 ամսական հասակից։

Մարդու 1 սմ քառակուսի մաշկի վրա նույնքան մազ կա, որքան շինպանզեի մաշկի 1 քառ. սմ.-ի վրա: Մարդիկ զուրկ չեն մազերից, ինչպես առաջին հայացքից թվում է: Մենք ունենք բազմաթիվ մազեր, բայց մեծամասնության վրա այն չի երևում, որովհետև մազերը շատ բարակ են և փոքր:

Շիկահերները բոլորից ավելի շատ մազերն ունեն: Ասում են, թե նրանք ավելի շատ են ուրախանում, դրա համար էլ ավելի շատ մազեր ունեն: Մազերի գույնը նաև ցույց է տալիս, թե որքան խիտ է մազածածկույթը մաշկի վրա: Մարդը միջինում ունի 100 000 մազապարկ, որոնցից յուրաքանչյուրը ամբողջ կյանքի ընթացքում ընդունակ է ստեղծել շուրջ 20 մազ: Շիկահերները միջինում ունեն 146 000 մազապարկ, այն դեպքում երբ սևահերները ունեն 110 000-ը: Իսկ նրանք, ովքեր ունեն շագանակագույն մազեր, միջինում ունեն 100 000 մազապարկ, իսկ կարմրահերները՝ 86 000:

Ձեռքի մատների եղունգները աճում են մոտ 4 անգամ ավելի արագ, քան ոտքի մատների եղունգները: Նկատած կլինեք, որ ձեռքի մատների եղունգները ավելի հաճախ եք կտրում: Միջինում,  ձեռքերի և ոտքերի մատների եղունգները աճում են ամիսը 2-25 սմ:

Մարդու մազի կյանքի միջին տևողությունը 3-7 տարի է: Չնայած որ մարդիկ ամեն օր մազեր են կորցնում, մազերի կյանքի տևողությունը բավականին երկար է, իհարկե եթե դրանք վնասված չեն:

Մարդը մոռանում է իր երազների 90%-ը։

Աչքերի գործառույթները կառավարող մկանները սեղմվում են օրական 100 000 անգամ, ինչը հավասար է 80 կմ ոտքով քայլելիս ոտքի մկանների աշխատանքին:

Կյանքի ընթացքում մարդը 18 կգ կաշի է կորցնում:

Մարդու ուղեղն օգտագործում է օրգանիզմի ընդունած թթվածնի և կալորիականության 20 տոկոսը միայն:

Յուրաքանչյուր երիկամ պարունակում է 1 մլն զտիչ, որոնք ամեն րոպե մաքրում են 1.3 լիտր արյունը և արտամղում 1.5 լիտր մեզ:

Մարդու մարմնի արյան անոթների ընդհանուր երկարությունը կազմում է մոտ 100.000 կմ։

Մարդիկ միակ արարածներն են, ովքեր քնում են իրենց մեջքի վրա պառկած վիճակում։

Միջին հաշվով, 4-ամյա երեխան օրական 450 հարց է տալիս։

Ատամը մարմնի միակ մասն է, որը չունի ինքնավերականգնման հատկություն։

Մարդուն միջինում անհրաժեշտ է 7 րոպե ամբողջովին քուն մտնելու համար։

Մարդն իր գլխի վրա ամբողջ կյանքում երկարացնում է 725 կմ մազ։

Մարդու օրգանիզմում բնակվող բակտերիաների ընդհանուր կշիռը կազմում է 2կգ։

Ատամի էմալը մարդու օրգանիզմի կողմից արտադրվող ամենաամուր հյուսվածքն է։

Գլուխը պատին անընդմեջ խփելով մեկ ժամում կարելի է կորցնել 150 կալորիա։

Կապույտ աչքերով մարդիկ ավելի զգայուն են ցավի նկատմամբ, քան շագանակագույն աչքեր ունեցողները։

Երեխաները ծնվում են առանց ծնկի խնձորիկների, քանի որ դրանք հայտնվում են 2-6 տարեկանում։

Մարդու սրտի քաշը միջինը 220-260 գրամ է։

Մարդու աչքն ունակ է տարբերակել 10մլն  գունային երանգներ։

Մարդն օգտագործում է դեմքի 17 մկանները ժպտալու, և 43-ը՝ տխուր արտահայտություն ընդունելու համար։

Հազի դեպքում օդը շարժվում է 60 կմ/ժ արագությամբ։

Ոսկորը 5 անգամ ավելի ուժեղ է, քան երկաթը։

Մարդ կարող է ավելի շուտ մահանալ անքնությունից, քան սովից։ Մարդը մահանում է առանց քուն անցկացրած 10 օրից հետո, իսկ սոված վիճակում մահը վրա է հասնում մի քանի շաբաթ անց։

Ֆիզիկայից մենք անցնում ենք ուժերը։Եվ ուժերի վերաբերյալ նախագծերի շրջանակներում,մենք պետք է պարզենք,թե ինչքան ուժ է ազդում մեր վրա։

Ես որոշեցի իմանալ իմ զանգվածը և իմ եղբոր զանգվածը։

Ես կշռում եմ 41,6 կգ,իսկ իմ եղբայրը ՝25,0 կգ։

Եվ ես հաշվեցի ու պարզեցի․

Ահա իմ եղբոր զանգվածը

Հիմա հաշվենք,թե ինչքան նյուտոն ուժ է ազդում իմ եղբոր վրա։

Ուժի բանաձևը հետևյալն է՝

F=mg

g=F/m

F=9,8 Ն

m=1 կգ

g=F/m=9/8 Ն:1 կգ=9,8 Ն/կգ

Իմ եղբոր վրա ազդում է

25,0*9,8=245 նյուտոն ուժ

Իսկ սա իմ զանգվածն է

Հաշվեցի և պարզեցի,որ իմ վրա ազդում է 407,68 Ն ուժ։

Շատ հետաքրքիր փորձեր,բայց սա վերջը չէ,ես դեռ կհաշվեմ,թե ինչքան ուժ է ազդում տարբեր մրգերի վրա։

Իսլանիան շատ գեղեցիկ վայր է: Իսլանդիայում բնակվուն է մոտ 320 հազար մարդ, բայց ամեն տարի այդ վայր են այցելում միլիոնավոր տուրիստներ:

Կայքեր,որոնցից թարգմանել եմ .

1 կայք ռուսական

1. Իսլանդիան այն քիչ քանակով հրաբխային երկրներից է: Տարածքում կարող է գտնվել 100 ավել հրաբուխ.
2. Ռեյկյավիկը ամենահյուսիսային մայրաքաղաքն է:
3. Դեխտիֆոսս ջրվեժը համարվում է ամենուժեղը,որովհետև այն մի վայրկյանում ցած է նետում 500մ խորանարդ ջուր: Ի դեպ,նրա ջրերը երևում են մեկ կիլոմետրից:
4. Ձմռանը կղզու կենտրոնական հատվածն այնքան կոշտ է և այնքան նման է լուսնային լանդշաֆտին, որ NASA- ն այստեղ աշխատում էր իր տիեզերագնացների հետ լուսնի մակերես հասնելու համար:
5. ԻՍլանդական տները արհեստական ջեռուցման կարիք չունեն. Գոլորշին և տաք ջուրն այնտեղ են հասնում անմիջապես բնական տաք աղբյուրներից:
6. Իսլանդիան ամեն տարի մտնում է տաս ամենաուրախ և ամենալավ կյանքի որակի ցուցակի մեջ։Իսկ միջին տարիքը իսլանդացիների մոտ ամենաբարձրներից է։
7. Մեկ տոկոսից քիչ մարդ ամբողջ երկրից չի կարող արտասանել հրաբխի անունը։Ейяфьятлаюкутль հրաբխի անունը,ամենահայտնի իսլանդական հրաբխի անունն է։Նույնիսկ իրանք չեն կարողանում դա ասել։
8. Ամենալայն եռացող գետը երկրի դա Դեյտանգունվերն է,այն գտնվում Ռեյկյավիկից հյուսիս։ Տաք աղբյուրներից եռացող ջրի այս կասկադ որում նետումը ջրի հասնում է մեկ վայրկյանում 225 լիտր է։
9. Իսլանդիան կարող է գովել ամենախիտ գեյզերները կենտրոնացումը աշխարհում։
10. Եղանակային ծանր պայմաններից պատճառով Իսլանդիայի տարածքում բնակվում են մարդիկ,որոնք այստեղ են եկել շատ ուշ։ Մարդկությունը այս տարածաշրջան է եկել մեր թվարկության իններորդ դարում։
11. Իսլանդիայի պառլամենտը ամենահին գործող պառլամենտին է աշխարհում։Այն գործում է 930 թվականից։
12. Իսլանդաղիները լրջից հավատում են տռոլլերի և տարբեր հեքիաթային հերոսներին։Նրանք նույնիսկ ճանապարհներ կառուցելուց անպայման ստուգում են,որպեսզի չգտնեն կամ չհանդիպենք այս հերոսներին։
13. Իսլանդիայի տարածքում տարբեր պատճառներով չի կարելի է պահել ձիեր։Եթե մարզիկին տանում են երկրից վերադարձնել արդեն չի կարելի։
14. Իսլանդիան այն չնչին քանակով երկրներից է,ով չունի սեփական զինված ուժեր։Իսկ առափնյա ոստիկաններին չեն թողնում իրենց հետ տանել ատրճանակներ։
15. Իսլանդիայի տարածքում չկան գնացքի ճանապարհներ,լուրջ չկան։

Նախագիծ՝ Նվիրելու իմ ալգորիթմը

Սովորողներից յուրաքանչյուրը ներկայացնում է իր եկամուտներով նվեր գնելու ալգորիթմը․

• ընտրում է այն նվերը, որը կցանկանար նվիրել մայրիկին, քույրիկին, տատիկին կանանց միամսյակի կապակցությամբ,
• Փնտրելով խանութներում ընտրված նվերի արժեքը, փորձում է պազել, թե ինչպես կարող է գնել այդ նվերը իր խնայողություններով, եթե ոչ մեկից այդ նպատակով գումար չվերցնի,
• Նա ներկայացնում է իր <<եկամուտները>> և օրական, շաբաթական ծախսերը,
• Հաշվում ենք, թե ոչ այնքան կարևոր ծախսերի կրճատման և խնայողության դեպքում, որքան ժամանակում կարող է սովորողը գնել իր ցանկացած նվերը։

Արդյունքները գրանցում ենք բլոգներում։

Ես որոշեցի գնեմ իմ մայրիկին այս գեղեցիկ վարդերի փունջը:

Այսպիսինը արժեր 4700 դրամ:

Ներկայացնում եմ իմ եկամուտները:

Միջինում ինձ օրական տալիս են 600 դրամ,լինում են օրեր 500 դրամ նույնիսկ 700,և ես ծախսում եմ 400 դրամ:Բայց ես կրճատեցի այն 50 տոկոսով:Հիմա օրական ստանալով 600 դրամ կամ ավել,ես ծախսում էի 200 դրամ ու ավելի քիչ,և մնացորդ մնում էր 400 և ուրիշ գումար:

Օրեր:	Երկուշաբթի	Երեքշաբթի	Չորեքշաբթի	Հինգշաբթի	Ուրբաթ	Շաբաթ	Կիրակի
Եկամուտ	600 դրամ	700 դրամ	600 դրամ	700 դրամ	600 դրամ	700 դրամ	600 դրամ
Ծախսեր	200 դրամ	200 դրամ	100 դրամ	200 դրամ	200 դրամ	100 դրամ	100 դրամ
Մնացորդ	400 դրամ	500 դրամ	500 դրամ	500 դրամ	400 դրամ	500 դրամ	500 դրամ

Ընդհանուր եղավ 3300 դրամ. Իմ մոտ չհերիքեց. Դեռ պետք էր 1400 դրամ

Օրեր:	Երկուշաբթի	Երեքշաբթի	Չորեքշաբթի
Եկամուտ	600 դրամ	700 դրամ	600 դրամ
Ծախսեր	200 դրամ	200 դրամ	100 դրամ
Մնացորդ	400 դրամ	500 դրամ	500 դրամ

3300+1400=4700

Եվ ահա իմ մոտ կա ուղիղ 4700 դրամ

Եվ ես գնեցի դա

Ես այդ գումարը կարողացա վաստակել մեկ շաբաթում և 3 օրում. Ես կրճատել եմ շատ ծախսեր և ստացել եմ այսպիսի արդյունք: Ես շատ խնայել եմ և կրճատել եմ իմ ծախսերը.

Եվ ես այն գնեցի և նվիրեցի իմ մայրիկին,իմ մայրիկը շատ ուրախ էր:

Շնորհավոր մարտի 8 — ապրիլի 7

Կանադան զբաղեցնում է երկրորդ հորիզոնականը ըստ տարածքի՝Ռուսաստանից հետո։Կանադան ինչպես և մյուս երկրները նույնպես զարգացած է և ունի տարբեր փաստեր,առեղզվածային վայրեր։Այսօր միասին կուսումնասիրենք Կանադան։Կատարել եմ թարգմանություն։

Թարգմանել եմ հետևյալ կայքերից։

1 կայք ռուսական

2 կայք ռուսական

3 կայք ռուսական

Թարգմանություն։

1․ Ըստ տարածքի Կանադան երկրորդ հորիզոնականում է և զիջում է միայն Ռուսաստանին։

2․Առափնյա գծի երկարությամբ Կանադան ռեկորդակիր է ՝ 265 հազար կիլոմետր:

3․2018-ի դրությամբ Կանադան աշխարհի TOP 5 ամենակրթված երկրների շարքում է: Նրա բնակիչների ավելի քան 50% -ն ունի բարձրագույն կրթություն:

4․ Ամենացածր ձմեռային ջերմաստիճանը եղել է Կանադայի Յուկոն քաղաքում 1947 թվականին և այն կազմել է -62 ցելսիուս։

5․Կանադայում շատ ավելի շատ լճեր կան, քան աշխարհի ցանկացած այլ երկրում: Այստեղ գրեթե 2 միլիոն լիճ կա:

6․ Կանադայում գտնվում է ջրամատակարարման 9%-ը։

7․Աշխարհի սպիտակ արջի մայրաքաղաք՝Չերչիլը սիրված է զբոսաշրջիկների կողմից: Իսկ տեղացիները ստիպված են հաղթահարել արջերի ներխուժումը։ Նրանք նույնիսկ չեն կողպում իրենց մեքենաները, որպեսզի հետիոտները կարողանան թաքնվել վայրի գազանից: Հատկապես վտանգավոր արջերի համար կա նաև ժամանակավոր բանտ:

8․Հյուսիսային Կանադայում ավտոմեքենաների որոշ մակնիշների տեսքը նման է սպիտակ արջի:

9․ ԱՄՆ կրկնակի անգամ հարձակվել է Կանադայի վրա՝1775 և 1812 թվականներին։

10․«Կանադա» երկրի անվանումը ակնհայտորեն առաջացել է հնդկական «կանատա» բառից, որը նշանակում է «գյուղ» կամ «բնակավայր»: Երբ ֆրանսիացիները, Ժակ Կարտիեի գլխավորությամբ, ժամանեցին նոր երկրներ, իրոեզների ցեղը նրանց հրավիրեց գյուղ:Եվ նրանք այս բառը սխալմամբ ընդունեցին որպես ամբողջ տարածաշրջանի անուն:

11․Կանադայի միակ անապատը Բրիտանական Կոլումբիայում է և կոչվում է Nk’mip անապատ: Այնտեղ նույնիսկ կակտուսներ կան։

12․Հյուսիսային Ամերիկայի միակ սառցե հյուրանոցը գտնվում է Քվեբեկի մոտակայքում և կոչվում է Hotel de Glace: Ամեն տարի այն վերակառուցվում է դեկտեմբերին և հալվում ամռանը:Այն կառուցվումէ սառույցից։

13․ Ամբողջ Կանադայում ապրում է ավելի քիչ մարդ,քան Տոկիոյում և մերձակա շրջաններում։Այնտեղ ապրում է գրեթե 40 մլն մարդ։Պատկերացրեք,թե ամեն մարդ ինչքան ազատ տարածք է ունենում։Այնտեղ խտության ցուցանիշը շատ փոքր է։

14․Կանադայի պաշտոնական խորհրդանիշը Հյուսիսամերիկյան բիվերն է: Դե, բույսերից ՝ հայտնի թխկու, որի տերևը գտնվում է Կանադայի դրոշի վրա:

15․Անբնակ Հանս կղզին ունի հետաքրքիր պատմություն. Կանադան և Դանիան դեռ պայքարում են դրա համար: 1984 թվականից ի վեր նրանք պահպանում են սովորույթը. Տարին մի քանի անգամ երկրներից մեկի վայրէջքի կողմը վայրէջք է կատարում կղզում, նրանց դրոշը դնում մի շիշ ալկոհոլային խմիչքի մյուս կողմի ներկայացուցիչների համար: Դրանից հետո զինծառայողները խմում են իրենց համար «թշնամու» թողած ըմպելիքները: Եվ այսպես, շրջանագծի մեջ: Կանադացիները թողնում են վիսկին, իսկ դանիացիները ՝ շնափները:

16․ Ալերտ քաղաքը Նունավատա մարզում համարվում է աշխարհի ամենահյուսիսային կետը։

17․ Կանադայի 31 % կազմում են անտառները։

18․ Ինչպես ասացինք,Կանադան ունի ավելի շատ լիճ, քան բոլոր երկրներինը վերցված իրար հետ։

19․ Կանադայում կա 1453 օդանավակայան։1967 թվականին Ալբերտա նահանգի Սենթ Պաուլ քաղաքում կառուցվեց ՉԹՕ-ի աշխարհում առաջին վայրէջքը:

20․Սուդբերի քաղաքում (Օնտարիո), 2 կմ խորության վրա, գտնվում է ամենախորը լաբորատորիան՝ SNOLAB:

21․ Կանադայում բնակվում են 2,4 միլիոն հյուսիսային այծեր։

22․ Միջինում տարեկան լինում է 243 ավտովթար,որոնց մեղավորներն են այծերը,եղջերուները։

23․Աշխարհի թխկի օշարակի արտադրության 77% -ը գալիս է Քվեբեկ նահանգից:

24․ Կանադայի օգտագործվող ալկոհոլի 80 % կազմում է գարեջուրը։

25․ Կանադայի ամենաերկար գրական անվանումը,դա Pekwachnamaykoskwaskwaypinwanik Lake գետի անուն է,որը թարգմանաբար նշանակում է “Այնտեղ,որտեղ բռնում են իշխան ձուկը կարթով”։

26․ ԱՄՆ և Կանադայի սահմանագիծը աշխարհի ամենաերկար սահմանագիծն է։ Երկարությունը 8891 կմ,իսկ Ալյասկայի հետ՝ 2475 կիլոմետր։

27․ Կանադան ֆիզիկապես կառավարում է Մեծ Բրիտանայի թագուհի՝ Ելիզավետտա 2-ը։Նա նաև կառավարում է Ավստրալիան։

28․ Սանտա-Կլաուսը համարվում է Կանադայի բնակիչ,և նույնիսկ մուծում է վարկերը։

29․ Կանադայի կարգախոսը հետևյալն է “A Mari Usque Ad Mare”,որը թարգմանաբար նշանակում է “ծովից-ծով”

30․Մայրաքաղաք Օտտավան հիմնադրվել է 1820-ականներին և կրել է անունը փոխգնդապետ Ջոնսոն Բայ — Բայթաունի պատվին: 1855 թվականին քաղաքը վերանվանվեց Օտտավա:

Ֆիզիկայից մենք արդեն ուսումնասիրում ենք ուժերը։Ուժերի ստեղծման մեջ վառ տեղ են զբաղեցնում Իսահակ Նյուտոնը և Ռոբերտ Հուկը։ Եվ ես հետաքրքրվեցի և սկսեցի ուսումնասիրել։Հավաքել եմ հետաքրքիր փաստեր,տարբեր ինֆորմացիաներ։

Ռոբերտ Հուկ ծնվել է 18 հուլիսի, 1635 թվական — մահացել է 3 մարտի, 1703 թվական), անգլիացի բնախույզ, էնցիկլոպեդիստ, Լոնդոնի թագավորական ընկերության անդամ (1663 թվականից)։

Սովորել է Վեսթմինսթերյան դպրոցում, ուր ուսումնասիրել է լեզուներ, ինչպես նաև մաթեմատիկա, ֆիզիկա և մեխանիկա։ 1653 թվականին ընդունվել է Օքսֆորդի համալսարան, որտեղ հետագայում եղել է Ռոբերտ Բոյլի օգնականը։ 1665 թվականից եղել է Լոնդոնի համալսարանի պրոֆեսոր, 1677-1683 թվականներին՝ Լոնդոնի թագավորական ընկերության քարտուղար։

Հուկն իր աշխատանքներում անդրադարձել է բնագիտության բազմաթիվ հարցերի։ 1659 թվականին պատրաստել է օդային պոմպը։ Քրիստիան Հյույգենսի հետ հաստատել է (մոտ 1660 թվական) ջերմաչափի հաստատուն կետերը՝ սառույցի հալման և ջրի եռման կետերը։ Կատարելագործել է բարոմետրը, հայելային աստղադիտակը, դիտախողովակն օգտագործել անկյունները չափելու համար, նախագծել քամու ուժը չափող սարք, շրջանը մասերի բաժանող մեքենա և այլ բազմաթիվ սարքեր։ Ժամացույցի մեխանիզմի հիմնական մասը (Anchor escapement), Հուկի մանրադիտակը, խցանի կառուցվածքը, ոջիլի գծագիրը։

Հուկն իր աշխատանքներում անդրադարձել է բնագիտության բազմաթիվ հարցերի։ 1659 թվականին պատրաստել է օդային պոմպը։ Քրիստիան Հյույգենսի հետ հաստատել է (մոտ 1660 թվական) ջերմաչափի հաստատուն կետերը՝ սառույցի հալման և ջրի եռման կետերը։ Կատարելագործել է բարոմետրը, հայելային աստղադիտակը, դիտախողովակն օգտագործել անկյունները չափելու համար, նախագծել քամու ուժը չափող սարք, շրջանը մասերի բաժանող մեքենա և այլ բազմաթիվ սարքեր։ Ժամացույցի մեխանիզմի հիմնական մասը (Anchor escapement), Հուկի մանրադիտակը, խցանի կառուցվածքը, ոջիլի գծագիրը։

1660 թվականին սահմանել է առաձգական մարմնին կիրառված և այդ մարմնի դեֆորմացիայի համեմատականության օրենքը։

Հուկը տվել է մոլորակների շարժման ընդհանուր պատկերը և արտահայտել այն միտքը, որ բոլոր երկնային մարմինները ձգում են իրար։ 1660 թվականից փորձում էր ձևակերպել տիեզերական ձգողության գաղափարը, որը 1674 թվականին ձևակերպեց «Երկրագնդի շարժման ապացույցի փորձ» տրակտատում։ 1679 թվականին ենթադրություն է արել, որ եթե ձգողության ուժը հակադարձ համեմատական է հեռավորության քառակուսուն, ապա մոլորակը պետք է շարժվի էլիպսով։ 1680 թվականի հունվարի 6-ին Իսահակ Նյուտոնին գրված նամակում հստակորեն ձևակերպում է տիեզերականության ձգողականության օրենքը՝ ցույց տալով կապը Կեպլերի օրենքի հետ, և առաջարկում է անգլիացի գիտնականին տալ տեսության մաթեմատիկական հիմնավորումը։ Այդ նամակով է սկսվում տիեզերական ձգողականության օրենքի փաստացի պատմությունը։

Հուկը կողմնակից էր լույսի ալիքային տեսությանը և վիճարկում էր մասնիկային (կորպուսկուլային) տեսությունը, ջերմությունը համարում էր նյութի մասնիկների մեխանիկական շարժման արդյունք։ Իր կատարելագործած միկրոսկոպով Հուկը դիտել է բույսի կառուցվածքը և առաջին անգամ ցույց տվել խցանի բջջային կառուցվածքի ճշգրիտ պատկերը («բջիջ» տերմինը մտցրել է Հուկը), ինչպես նաև նկարագրել սամիթի, կտկենու, գազարի բջիջների կազմությունը։

1.Համաձուլվածքը բաղկացած է պղնձից, ալյումինից և նիկելից, որոնք վերցված են 7:2:1 հարաբերությամբ: Հաշվիր, թե որքա՞ն պետք է վերցնել յուրաքանչյուր մետաղից, որպեսզի ստացվի 570 կգ համաձուլվածք:

Լուծում
7:2:1=7+2+1=10

Ուրեմն կլինի 7/10,2/10,1/10

X-երով լուծենք

Կլինի 7x,2x,1x

7x+2x+1x=10x

10x=570

x=57

57*7=399

57*2=114

57*1=57

399+114+59=570 կգ
Պատ. 399 կգ,114 կգ,57 կգ։

2. Ուղղանկյան պարագիծը 70 սմ է: Ուղղանկյան երկարությունը հավասար է 30 սմ-ի: Գտիր ուղղանկյան երկարության և լայնության հարաբերությունը:

Լուծում.

30+30=60
70-60=10
10/2=5
5,5,10,10

Պատ 5,5,10,10

3. Գտիր, թե պատկերի ո՞ր տոկոսը ներկված չէ կարմիր գույնով:

14*100:20=70% ոչ կարմիրները
100%-70%= 30% կարմիրները

Պատ. 70% ոչ կարմիր գույները

4. Գտիր, թե ի՞նչ գումար կլինի բանկային հաշվի վրա մեկ տարի հետո, եթե հիմա հաշվի վրա կա 8000 դրամ և տարեկան այն ավելանում է 2% տոկոսով:

Լուծում

8000*2:100=160 տարեկան
8000+160=8160 տարեկան գումար

Պատ. 8160 դրամ

5. Պանիրը արժեր 700 դրամ: Որքա՞ն է պանրի նոր գինը 15% -ով էժանանալուց հետո:

700*15:100= 105 դրամ
700-105=595 դրամ դարձավ

Պատ. 595 դրամ

6. Կոորդինատային հարթության վրա վերցված է (5;0) կոորդինատներով կետը: Որոշիր x-երի առանցքի նկատմամբ նրան համաչափ կետի կոորդինատները:

7. Երկու եղբայրներ ունեն հավասար թվով ընկույզներ: Եթե ավագ եղբայրը կրտսերին տա 18 ընկույզ, ապա նրա մոտ կմնա 7 անգամ քիչ ընկույզ, քան՝ կրտսերի մոտ:Քանի՞ ընկույզ կար սկզբում եղբայրներից յուրաքանչյուրի մոտ:

Եևկուսի մոտ կար 24 ընկույզ

Եթե եղբայրը տվեց 18 ընկույզ,նրա մոտ մնաց 6,իսկ եղբոր մոտ դարձավ 42

42/6=7

8. Լուծույթում կա 35% աղ: Եթե ավելացնենք ևս 140 գ աղ, ապա լուծույթում կդառնա 60% աղ: Որքա՞ն էր սկզբնական լուծույթի զանգվածը:

60-35=25%

140=25%

60%=x+140

35%=x

25%=140

35%=?

35*140/25=196 գրամ

9. Տրված է {1;3;5} բազմությունը:Գտիր տրված բազմության բոլոր ենթաբազմությունները, որոնք բաղկացած են երկու տարրերից:

{1;3} {1;5} {3;5}