Կալիում՝ նախագիծ

Կալիումն անփոխարինելի միներալ և էլեկտրոլիտ (իոն) է, որն անհրաժեշտ է օրգանիզմի նորմալ գործունեության համար: Կալիումը մասնակցում է նյարդերի և մկանների նորմալ գործունեությանը, ինչպես նաև բջիջների սննդանյութերով և արգասիքներով փոխանակությանը:

Մեծ մասամբ, կալիում պարունակվում է օրգանիզմի բջիջներում, նաև ներբջջային հեղուկի մեջ: Նատրիումի հետ միասին, կալիումն անհրաժեշտ է օրգանիզմի փափուկ հյուսվածքների տոնուսի, նաև  մկանների պաշտպանության համար: Կալիումը նաև օժտված է հակասկլերոտիկ արդյունքով, այսինքն, անոթներից և բջիջներից հանում է վտանգավոր աղերը:

10 ազդանշան, որ օրգանիզմը բավարար քանակով կալիում չի ստանում.  անուշադրության մի մատնեք

Կալիումի դերը

Կալիումը կյանքի համար անփոխարինելի իոն է: Այն թույլ է տալիս նյարդերին, որ պատասխանեն ազդանշաններին, իսկ մկաններին (այդ թվում՝ սրտամկանին)՝ որ կծկվեն: Կալիումը նաև հակազդում է նատրիումի ազդեցությանը (որն առկա է կերակրի աղի մեջ) արյան ճնշումը բարձրանալիս, ինչպես նաև տեղափոխում է սննդանյութերը բջջից ներս և նյութափոխանակության արգասիքները՝ բջջից դուրս:

Կալիումի ևս մեկ կարևոր գործառույթն է դրա մասնակցությունը նյարդային ազդակների ստեղծման համար: Սիրտն օրգանիզմի ամենակարևոր օրգանն է, որը, հատկապես կալիումի կարիքն ունի: Այն բարենպաստ ազդեցություն է թողնում սրտամկանի և սրտային փականների աշխատանքի վրա: Հիպոտոնիայով տառապող մարդկանց օրգանիզմում հաճախ է նկատվում կալիումի ցածր պարունակություն:

Մարդկանց մեծ մասն կալիումի անհրաժեշտ ամբողջ քանակը ստանում է սննդով և ըմպելիքներով, սակայն ցածր կամ բարձր կալիումի մակարդակները կարող են առաջացնել ծանր առողջական խնդիրներ:

Օրգանիզմում ինչպես և մնացած այլ միկրոտարրերը, կալիումը նույնպես օգտակար է ճիշտ խտության դեպքում: Երեխաների համար կալիումի օրական չափաքանակը կազմում է 600-1700 մգ, իսկ մեծահասակների համար` 1800-5000 մգ:

Շարունակել կարդալ

What does school mean for me?

What is school? By saying school, everyone thinks about the concept of thing that has a larger volume and a greater meaning. So now we will try to find out how school affects us and whether we need it or not.

School is biased | Voices of Youth

School is an educational environment where children learn various subjects that they will need later in choosing a profession. Every student learns or chooses what is close to him, what he wants to study in depth. Every school has its own laws and rules, which students must obey, thus preserving the honor and order of the school. However, school is not only a place for self-education and learning, it is also a friendly environment, because during the course of studying, we make dozens of friends, some of whom may later become lifelong friends. In this way, the school contributes to the formation of our worldview, the formation of our opinion and perception. The school has given me many friends, which I am sure will accompany me to the end.

But the school is not only an environment for learning and making friends, it is also a traveling school, and that is our school. By traveling, we get a better idea of our country, our state, we are able to understand better our natural world, which we must keep and preserve. By traveling, we become patriots, because we know our noble country better and thus we are able to understand better the vagaries of nature. Thanks to my school, I became a patriot. My homeland has become a bigger concept for me than before. Now I have a better understanding of the problems of our natural world, ourselves and our natural treasures and secrets.

Those schoolchildren who think that school as ordinary tables on which students sleep during class are wrong. But there are many such people. However, the rest understand something completely different by school. For me, school is a big platform where the student can express himself, learn, grow and get to know the world with the help of teachers.

Գոյականի հոլովները

goyakan verjnakan.png

Գոյականի հոլովը

Խոսքում գործածվելիս տարբեր բառերի կապակցվելու համար
գոյականները որոշակի ձևերով փոփոխվում են. օրինակ՝ պատրաստել մետաղ բառերն իրար չեն կապակցվում, բայց պատրաստել մետաղից բառերը կապակցվում են, որովհետև մետաղ բառը ձևով փոխվել է՝ մետաղից։ Գոյականիկապակցական այսպիսի փոփոխությունների համակարգը կոչվում է հոլովում, իսկ փոփոխման ամեն մի ձևը՝ հոլով։ Այս համակարգում անշուշտ ընդգրկվում է նաև գոյականի ուղիղ՝ չփոխված ձևը, այսինքն՝ հոլովման համակարգը ձևավորվում է գոյականի ուղիղ և թեքված ձևերի ամբողջությամբ։ Ժամանակակից հայերենում
կա 7 հոլով։

ՀՈԼՈՎԸ ԿԱԶՄՈՒԹՅՈՒՆԸ

ՈՒՂՂԱԿԱՆ — Գոյականի ուղիղ ձևն է. հոլովական վերջավորություն չի
ստանում՝գիրք, այգի, օր, շարժում, Արամենք, տուն, հայր։

ՍԵՌԱԿԱՆ — Կազմվում է -ի, -ու, -վա, -ան, -ոջ, -ց, -ա-, -ո- թեքույթներով՝
գրքի, այգու, օրվա, լեռան, ընկերոջ, Արամենց, տան, հոր։

ՏՐԱԿԱՆ — Կազմվում է -ի, -ու, -վա, -ան, -ոջ, -ց, -ա-, -ո- թեքույթներով,
այսինքն՝ ձևով նման է սեռականին, սակայն տրական հոլովով
բառերը կարող են որոշիչ հոդ ստանալ՝ գրքի(ն), այգու(ն),
օրվա(ն), լեռան(ը), ընկերոջ(ը), Արամենց20, տան(ը), հոր(ը)։

ՀԱՅՑԱԿԱՆ — Ոչ անձ ցույց տվող գոյականների հայցականը ձևով հիմնականում նման է ուղղականին, անձ ցույց տվողներինը՝
տրականին, օրինակ՝ գիրքը, աշակերտին։ Հայցականով բառերը ուղղականից և տրականից տարբերվում են շարահյուսական կիրառությամբ։

ԲԱՑԱՌԱԿԱՆ — Կազմվում է -ից կամ -ուց մասնիկներով՝ գրքից, այգուց։ -Ուց վերջավորությունը ստանում են սեռականում -ու մասնիկը
ստացող գոյականները:

ԳՈՐԾԻԱԿԱՆ — Կազմվում է -ով կամ -բ վերջավորություններով՝ գրքով, ուրախությամբ, շարժմամբ։ -Բ մասնիկով կարող է կազմվել -ում և —
ություն վերջածանցներով գոյականների գործիականը: Բառավերջի –ն հնչյունը –բ-ից առաջ փոխվում է մ-ի՝ մեծությունմեծությամբ։

ՆԵՐԳՈՅԱԿԱՆ — Կազմվում է -ում վերջավորությամբ՝ քաղաքում, գրքում։ Մի
շարք բառեր ներգոյական չունեն։

Ուղղական հոլովը գոյականի ուղիղ ելակետային ձևն է և ցույց է տալիս
առարկան իր ողջ ծավալով։ Ուղղական հոլովով դրվում են ենթական (Աշակերտը նկարեց), որոշիչը (Աշակերտ Արամը վերադարձավ), ստորոգելին (Աշոտը աշակերտ է), կոչականը (-Աշակերտնե՛ր, գնացե՛ք դասարան). կոչականը որոշիչ հոդ չի ստանում։

Սեռական հոլովը ցույց է տալիս վերաբերություն, պատկանելություն։ Այս
հոլովով են դրվում հատկացուցիչը (Աշակերտի գրավոր աշխատանքն անսխալ էր), որոշիչը (Խանութում վաճառվում էր պատի ժամացույց), դերբային կապվող կողմնակի ենթական (Մինչև արևի ծագելը ճամփա ընկանք)։

Տրական հոլովը ցույց է տալիս հանգում։ Տրականով են դրվում հանգման
խնդիրը (Նրանք մոտեցան քաղաքին), տարբեր պարագաներ (Նա կվերադառնա գարնանը)։

Հայցական հոլովը հիմնականում ցույց է տալիս կրող առարկա։ Այս հոլովով են դրվում ուղիղ խնդիրը (Շինարարները նոր շենք կառուցեցին), տարբեր պարագաներ (Նա գնաց տուն)։ Անձ ցույց տվող բառերի հայցականը սովորաբար ձևով նման է տրականին, ոչ անձ ցույց տվողներինը՝ ուղղականին, ինչպես՝ Տեսա տղային։ Տեսա նկարը։

Բացառական հոլովը ցույց է տալիս ծագում, բխում, սերում։ Այս հոլովով են
դրվում անջատման խնդիրը (Տերևը պոկվեց ծառից), ներգործող խնդիրը (Դուռը բացվեց քամուց), վերաբերության խնդիրը (Նրանք խոսում էին գործերից), տեղի պարագան (Վարպետը ելավ արհեստանոցից), պատճառի պարագան (Նա կարմրեց զայրույթից), որոշիչը (Տեսանք մի քարից տուն) և այլն։

Գործիական հոլովը ցույց է տալիս միջոց, տեղ, ժամանակ։ Այս հոլովով
դրվում են միջոցի խնդիրը (Այգեպանը փորում էր բահով), տեղի պարագան (Շարասյունը անցավ փողոցով), ժամանակի պարագան (Փրկարարները վերադարձան գիշերով), ձևի պարագան (Նա ուրախությամբ համաձայնեց առաջարկին), որոշիչը (Խանութում խնձորով կարկանդակ էին վաճառում) և այլն։

Ներգոյական հոլովը ցույց է տալիս տեղ, ժամանակ, չափ։ Այս հոլովով
դրվում են տեղի պարագան (Նա ապրում է քաղաքում), ժամանակի պարագան (Ընթացքում պարզվեց), չափի պարագան (Հասանք մի գիշերում) և այլն։ Անձեր և ընդհանրապես շնչավորներ ցույց տվող գոյականները ներգոյական հոլով չունեն։ Այդ իմաստն արտահայտվում է սեռական+մեջ կապակցությամբ՝ մարդու մեջ, արջի մեջ։ Այս բոլոր հոլովներով դրված բառերը կարող են ստանալ –ս, -դ հոդերը, իսկ
–ը, -ն հոդերը կարող են ստանալ միայն ուղղական, տրական և հայցական
հոլովներով բառերը։

Շարունակել կարդալ

«Խաղը» Ջեք Լոնդոն

Ես ընթերցեցի Ջեք Լոնդոնի «Խաղը» պիեսի երկու գլուխները։ Ցանկանում եմ փոքրիկ վերլուծություն անել և նշել կարևորագույն մանրամասները։

Գլուխ 1

Առաջին գլուխը մեզ ծանոթացրեց տղայի ու աղջկա հետ։ Մենք հասկացանք, որ տղան պարզապես “գժվում է” բռնցքամարտից։ Ջոն խիզախ, արդար ու մեծահոգի մարզիկ էր, ով իր գրեթե ամբողջ կյանքը նվիրել էր սպրոտին, սակայն երբ որ նա ծանոթացել էր Ջենեևվայի հետ, ամեն ինչ կորցրել էր և համաձայնվել էր “հեռու” մնալ այդ սպորտի տեսակից։ Մեզ վեպը ծանոթացրեց, այսինքն մի փոքր պատմեց, մեկ այլ հերոսի մասին։ Սիլվերստայնը պառավ մի կին էր, ով քաղաքում ուներ իր կրպակը, և հենց այդ կրպակն էր դարձել “սիրո կամուրջը”։ Այդ կրպակում էին ծանոթացել մեր վեպի երկու գլխավոր հերոսները՝ Ջենեևվան և Ջոն։

Ջոնը կարծես թե սիրահարված էր իր սպորտին։ Նա այնքան պարզ էր վերաբերվում այդ բռնցքամարտին։ Սակայն որոշները ոչ ջերմորեն էին վերաբերվում, որոնցից մեկը հենց Ստիլվերստայնն էր։ Նա ատում էր այդ սպորտաձևը և քարոզում էր, որպեսզի այդ սպորտաձևից Ջոն հեռու մնա և ընդհանրապես չհետաքրքրվի։ Առաջին գլուխը ավարտվում է փոքրիկ երկխոսությամբ, երբ Ջոն իրեն գովասանում է և ասում է, որ նա իդեալական մաքուր է։ Մաքուր ոչ թե այն իմաստով, որ օճառով է լվացվել, այն իմաստով, որ նրա մկանները, ջղերը և իր մարմինը գտնվում են շատ «մաքուր» վիճակում։ Սա էր Ջոյի իրական նպատակասլածությունը, որին նա կարողացել էր հասնել։ Մենք հասկացանք, որ նա շատ լավ էր վերաբերվում այդ սպորտաձևին, նա կարողանում էր շատ հեշտ մարտ վարել։ Մի շատ կարևոր բան, որ մենք նույնպես իմացանք, դա այն էր, որ Ջոն չէր կարողանում պարզապես սովորական բառերով բնութագրել նրա սերը այդ սպորտաձևի նկատմամբ։ Նա դա կարողանում էր անել դիրքերի, գործողությունների ու շարժումների շնորհիվ։ Այդ գեղեցիկ շարժումները, որոնք նա բնութագրում էր համապատասխանում էին այն ֆորմային, որը նա ուներ։ Ջոն շատ նպատակասլած, մեծահոգի ու հավասարակշռված մարդ էր ու կարողանում էր ճիշտը ապացուցել, և այնքան էլ չէր տարվում այլ զբաղմունքներով։ Մենք նաև ծանոթացանք բաժնի վարիչի հետ, ով գորգեր էր վաճառում և ուներ ոչ այնքան զարգացած հումորի զգացում։ Նա կարողանում էր սովորական հումորով “ցավ պատճառել”, այսինքն նրա հումորը այնքան վատն էր, որ նույնիսկ այդ հումորի վրա “լացում էին”։

Կարևորագույն մանրամասները՝

  1. Այն, որ մենք հասկացանք, որ Ջենեևվան ու Սիլվերստայնը դեմ էին այդ սպորտաձևին։ Ի դեպ Ջենեևվան կարողացել էր համոզել Ջոյին, որ նա հրաժարվի այդ սպորտից և կենտրոնանա նրանց համատեղ կյանքին։
  2. Ջոն ցանկանում էր շարունակել զբաղվել այդ սպորտաձևով, նա իրական արդար մարզիկ էր, ով հասել էր այդպիսի գագաթներին իր թափած արյունի, ջանքի շնորհիվ։ Եվ ամենևին էլ չէր ցանկանում այդքան շուտ, իր կարիերայի սկզբին, հրաժեշտ տալ իր սիրած խաղին։
  3. Ջենեևվան ու Ջոն զույգ են, որոնք շուտով պատրաստվում են ամուսնանալ։
  4. Բացի պառավ կնոջից ու աղջկանից, մյուս բոլորը ապշում են Ջոյի աշխատասիրության վրա և ցանկանում են ամեն կերպ իմանալ ամեն մանրուք։ Գրեթե բոլորը Ջոյին հարգում և սիրում են, որպես մարզիկ։

«Ալթայական լեզվախումբ» և «Թյուրքական լեզուներ»

«Ասիայի հին և նոր լեզուներ» մասնագիտությունը ձևակերպված է ըստ աշխարհագրական չափանիշի և ժամանակագրական կտրվածքով: Այսինքն՝ ենթադրում է լեզուների մի համակարգ, որոնք այսօր տարածված են կամ երբևէ գոյություն են ունեցել կոնկրետ մի աշխարհամասում, այն է՝ Ասիայում՝ անկախ նրանց ցեղակցական կապերից: Ըստ էության, խոսքը գնում է այսպես կոչված «արևելյան» լեզուների մասին, սակայն որովհետև դրանց մի զգալի մասը գենետիկորեն կապվում է այսպես կոչված «արևմտյան» լեզուների հետ (օրինակ՝ հնդեվրոպական ծագման), ուստի հիմք է ընտրված հենց աշխարհագրական չափանիշը:

Turkic

Շարունակել կարդալ

«Ապոպտոզ» և «Բջջի բաժանումը»՝ թարգմանական աշխատանք

Այս տեսանյութում մենք կքննարկենք, թե ի՞նչ բան է ապոպտոզը։ Առաջարկում եմ սկսենք «ապոպտոզի» տերմինաբանությունից։ Այն հունական ծագում ունի և բաժանվում է երկու մասի՝ «ապո» և «պտոզ»։ «Ապո»-ն նշանակում է «հեռացում», իսկ «պտոզիզ»-ը՝ ընկնում, այսինքն դա ծրագրավորված բջջային մահն է և մենք կարող ենք անցկացնել անալոգիա տերևաթափի հետ։ Սա պատահական պրոցես չէ, բջիջները մուտք են գործում այնտեղ որոշակի նպատակով, և հենց դրա շնորհիվ է, որ առաջին գիտնականները այն նկատել են և անվանել են «ապոպտոզ»։ Պետք է ընդգծել, որ այս տեսակի բջիջների մահը նորմալ և առողջ զարգացման ու օրգանիզմի գործունեության մասն է հանդիսանում։ Այն պաշտպանում է օրգանիզմը վիրուսներից և նույնիսկ քաղցկեղից, և ես կասեմ ավելին, որ այս պրոցեսը հենց հիմա մեր բոլորի օրգանիզմներում ընթանում է։

Ձեր մոտ կարող է առաջանալ հարց, թե ինչպե՞ս բջիջը կարող է այդպես մահանալ և հիմա ես կփորձեմ ձեզ ամեն ինչ բացատրել։ Ահա իմ մոտ կա երկու նկար։ Առաջինում պատկերված է առողջ բջիջ, իսկ երկրորդում կարծես թե այն պայթել է, սակայն սա բջիջների մահվան հիմնական տեսակներն են։ Հեշտ լեզվով նրանց կարելի է անվանել «կեղտոտ» և «մաքուր»։ Այն բջիջը, որը նման է պայթյունի կոչվում է «նեկրոզ»։ Նեկրոզի ժամանակ բջիջը փկվում է ու պայթում՝ տարածելով շուրջը պարունակությունը։ Այս տեսակը ոչ ցանկալի է, քանի որ դրա պայթյունից կարող են տուժել հարևան բջիջները։ Նաև նեկրոզը ազդանշան կհանդիսանա իմունային համակարգի բջիջների համար և կառաջանա բորբոքում։

Երկրորդ նկարը դա հենց ապոպտոզն է։ Սա բջջի կոկիկ ու մաքուր մահվան տեսակն է։ Բջիջը կարծես սեղմվում է ու ոչնչացնում է իր ԴՆԹ-ն, իր միջուկը։ Իսկ այս նարնջագույն մասնիկները դա խրոմոսոմների կոտրված փոքր բեկորներն են։ Եթե մենք պատկերեինք իրական չափսերը, ապա դրանք ավելի փոքր կլինեին, քան թե մեր նկարում պատկերվածը։ Մի խոսքով, ապոպտոզի ժամանակ բջիջը սկսում է բաժանվել փոքր ֆրագմենտների և այնուհետև իմունային համակարգի բջիջները՝ մակրոֆագները, որոնց խնդիրն է կլանել մարմնի համար ավելորդ աղբը, գալիս են և ուտում են դրանք, գիտականորեն՝ ֆագոցիտացնում են այդ ֆրագմենտները և բջջից ոչինչ չի մնում։ Նույնիսկ կարող ենք անալոգիա անցկացնել։ Ապոպտոզի դեպքում դուք կարծես թե, աղբ եք թափում հատուկ վերամշակման կոնտեյներներով։ Եվ այդպես մնացած բջիջները կարող են օգտագործել ապոպտոզից հետո ֆրագմենտները իրենց նպատակների համար։

Շարունակել կարդալ

«Ծաղրասարյակ սպանելը» Հարփըր Լի՝ ամփոփում

Սեպտեմբեր և հոկտեմբեր ամիսների ընթացքում, ես հասցրեցի ընթերցել ամերիկացի հեքիաթագիր ու նովելիստ Հարփըր Լիի ստեղծագործություններից մեկը։ Այն ինձ հետաքրքրեց իր անվամբ։ “Ծաղրասարյակ սպանելը” շատ հետաքրքիր միտք իմ մոտ առաջացրեց և ես որոշեցի հասկանալ, թե ինչ է նշանակում այդ արտահայտությունը, արդյո՞ք դա պարզապես թռչնի սպանություն էր, թե ավելի խորը իմաստ կրող միտք։ Ընկեր Անուշի միջնորդությամբ, ես վերցրեցի այն և սկսեցի կարդալ։

Վեպը երկար էր, սակայն բովանդակալից ու դրվակներով հագեցած։ Վեպը պատմում էր մի ընտանիքի մասին, որն ապրում էր Միացյալ Նահանգների Ալաբամա նահանգի Մեյքոփ քաղաքում և այն բաղկացած էր հորից՝ Աթիքըսից և երկու երեխաներից՝ Ջինից՝ Սրաչուկից, և Ջիմից։ Վեպի սկիզբը շատ տարօրինակ էր, քանի որ այն արդեն գործողության ու սյուժեի զարգացման փուլում էր գտնվում։ Ես սովոր էի, որ ամեն պատմվածք, վեպ, թե վեպը սկսվում էր ինձ արդեն ծանոթ բառերից՝ «լինում է չի լինում, ապրում էին և այլն․․․»։ Բայց այս վեպը սկսվեց ավելի հետաքրքիր։ Պատմվածքի սկզբի մասը այնքան հետաքրքիր չէր, քանի որ մեզ պարզապես հեղինակը ծանոթացնում էր ընտանիքի ու երեխաների հետ։ Ֆինչերի ընտանիքի գլխավորը՝ Աթիքըս Ֆինչը այրի տղամարդ էր, ում կինը շուտվանից մահացել էր։ Ջիմ Ֆինչը առաջնեկն էր, նա ակտիվ տղա էր, ով 10 տարեկան էր վեպի սկզբում և արդեն իսկ հաճախում էր դպրոց։ Իսկ Ջին Ֆինչը, ում այլ կերպ նաև ասում էին Սրաչուկ, ընտանիքի կրտսեր աղջիկն էր, ով առաջին անգամ էր դպրոց գնում և ոչ այնքան պակաս ակտիվ էր, քան իր եղբայր Ջիմը։ Նրանք երկուսով ամառային արձակուրդների ընթացքում լավ ժամանակ էին անցկացնում և զվարճանում էին, մինչև որ ձեռք բերեցին նոր ընկեր, ում անունն էր Դիլ։ Այդ տղան ամեն ամառ գալիս էր Մեյքոփ քաղաք, որպեսզի վայելեր իր հանգիստը մորաքրոջ տանը։ Մորաքրոջ տունն էլ գտնվում էր Ֆինչերի տնից երկու-երեք տուն ներքև, և այնքան էլ դժվար չէր նրանց միջև հաղորդակցական կապը։ Այսպես, ամեն ամառ Դիլը գալիս էր և Սրաչուկի ու Ջիմի հետ նրանք ամբողջ օրը խաղում էին ու ուրախանում։ Դիլը հետաքրքիր խաղային պիեսներ ու սցենարներ էր գրում, իսկ Սրաչուկն ու Ջիմը դրանք ներկայացնում էին։

Ծաղրասարյակ սպանելը..., «Զանգակ» հրատարակչություն

Նրանց թաղամասում ապրում էր շատ խորհրդավոր մի անձ՝ Բոբ Ռադլին, ում տունը գտնվում էր լքված վայրում, իսկ նրա հետ ոչ մեկ չէր շփվում։ Այդպես երեխաները խաղ էին բռնում նրա հետ և փորձում էին ամեն կերպ նրա ուշադրությունը գրավել պիեսների միջոցով։ Դիլը այնպիսի սցենարներ էր գրում, որ դրանք ներկայացնելով, երեխաները Բոբ Ռադլիին ու նրա հորը՝ Արթուր Ռադլիին ծաղրանքի առարկա էին դարձնում ամբողջ թաղամասում, որը ընդհանրապես շնորհալի չէր նրանց կողմից։ Մի օր նրանց այդ գործունեությամբ զբաղվելիս նկատում է Աթիքըսը և պատժում է, չթողնելով, որ հաջորդ անգամ դա կրկնվի։ Իսկ Աթիքըսը մի ուրիշ տեսակի զբաղված մարդ էր։

Շարունակել կարդալ

10. Երկքառակուսային հավասարումներ

Վարժ․ 217

ա) x4=(x2)2

բ) a6=(a3)2

գ) y8=(y4)2

դ) m10=(m5)2

Վարժ․ 218

ա) x4+2x2+1=0

x2=a

a2+2a+1=0

բ) m4-3+2m2=0

m4-2m2+3=0

m2=a

a2+2a-3=0

գ) 4y2-7y4=0

-7y4-4y2=0

y2=a

-7a2+4a=0

դ) 15-x4+2x2=0

-x4+2x2-15=0

x2=a

-a2+2a-15=0

ե) x6-3x3+2=0

x3=a

a2-3a+2=0

զ) y8-4=0

y4=a

a2-4=0

Վարժ․ 219

Շարունակել կարդալ

Ճամփորդություն դեպի Արատես

Արատե՛ս, վերջապես երկու տարի անց կարողացա հերթական անգամ այցելել չքնաղ բնության գրկում գտնվող այդ կենտրոնը։ Այնքան էի կարոտել այդ կենտրոնը ու կարող եմ ասել, որ շատ բան է փոխվել այնտեղ։ Արատեսը դարձել է ավելի հաճելի, ավելի սիրուն ու ավելի հարմարավետ։

Արատեսի վանքը

Օր 1

Արատես մեկնեցինք հոկտեմբերի 21-ին, ուրբաթ օրը Սուրբ Երրորդության եկեղեցու բակից։ Ճանապարհին շատ կանգառներ պետք է ունենայինք, սակայն կանգ առանք միայն երկու վայրում։ Սկզբում մենք կանգ առանք մի խանութի դիմաց, որտեղից սովորողները և ուսուցիչները Արատեսի համար շատ ապրանքներ գնեցին։ Երկրորդ ու ավելի կարևոր կանգառ հանդիսացավ Սուրբ Հովհաննես Կարապետի եկեղեցին, որտեղ ես 2021 թվականի սեպտեմբերին արդեն եղել էի։ Ընդհանրապես, ես սիրում եմ այցելել այն վայրերը, որտեղ որ արդեն եղել եմ ու շատ եմ սիրում ևս մեկ անգամ լսել մեր հայրենիքի եկեղեցիների ավանդապատումները։ Սուրբ Հովհաննես Կարապետի եկեղեցին վանահամալիր էր, այն կազմված էր եկեղեցուց ու այլ շինություններից։ Եկեղեցիների տարածքում կային բազում խաչքարեր, որոնք իրարից տարբերվում էին տարիքով, ձևով ու պատկերներով, նախշերով։ Այդ եկեղեցին գտնվում է Հայաստանի Արարատ մարզի Լուսաշող գյուղից 6 կմ հեռավորության վրա, Լուսաշող-Վեդի ավտոճանապարհի աջ կողմում։ Իրոք, որ այդ եկեղեցին մի առանձնահատուկ դեր ունի մեր հայրենիքում։ Այդ եկեղեցու ավանդապատումը մեզ բոլորիս ստիպեց ևս մեկ անգամ հավատալ ու խոնարհվել Աստծու առաջ։ Հովհաննու Սուրբ Կարապետ վանքը բաղկացած է մեկ եկեղեցուց, զանգակատնից, դամբանատնից։ Եկեղեցու տարածքը պարսպապատ է։ Պարսպից ներս պահպանվել են վանքի միաբանության բնակելի շենքերի մնացորդները և փոքրիկ գերեզմանոցը։

Շարունակել կարդալ

«Բոլորովին ուրիշ աշուն» նախագիծ

1. Գտի՛ր աշուն բառի ծագումնաբանությունը, ստուգաբանորեն ներկայացրու։

Աշունը բնիկ հնդեվրոպական անվանում է, ուրիշ կերպ փոխարկվում է որպես հունձի ժամանակ։ Աշունը տարվա չորս եղանակներից մեկն է, որը գտնվում է ձմեռվա և ամռան միջև։

Աշուն է, պայծառ աշուն | Հայկ Ավետիսյան

2. Գտի՛ր դարձվածքներ, ասացվածքներ աշուն բառով։

Գարուն աշուն իրար խառնել — խառնակել, կեղտոտել, ապականել:

Մոռացեք գարունը, ամառը։ Այդ եղանակներին բոլորը սիրահարվում են։ Եթե ​​սիրես, կսիրես մարդուն, երբ աշնան անձրևները թափվեն քեզ վրա։

Ես դեռ հավատում եմ գարնանը միայն քո սիրով, մինչդեռ դեղին տերեւը մարում է աշնանը:

Եթե ​​գնաս, ես հանկարծ աշուն կդառնամ, այտերիս անձրևը կթափվի։

Ինչպես դեղնած տերևը, որը թափվում է աշնանային զեփյուռից, իմ սերերը փչում են իմ սրտում:

Մինչ շուրթերդ ժպտում են, ես քո աչքերում վախենում եմ աշունից։

Ինչպես մի ծառ, որը աշնանը ցանկացած պահի տերևներ կթափի, սիրտս ապրում է ամենափոքր քամուց մերկ լինելու վախով։

Յուրաքանչյուր բաժանում իրականում աշուն է, այն սառեցնում է սիրտդ, անկախ նրանից, թե որ եղանակին ես։

Արի ինձ մոտ մի աշուն, իմ սեր, ջերմացրու ձեռքերս քո ափերի մեջ, նայենք, թե ինչպես է անձրևը թրջում մեր պատուհանը միասին։ Տարվա եղանակներից ես միշտ քեզ հետ եմ մնալու աշնանը:

Աշունն այն եղանակն է, որը ցույց է տալիս, որ վերջավորությունները նույնպես ունեն իրենց գեղեցկությունը։

Թարգմանել եմ այս կայքից։

3. Կատարի՛ր ուսումնասիրություն՝ «Աշունը գրականության մեջ» վերնագրով։

Շարունակել կարդալ

Değerlendirme — Türkçe sınavı

1. Aşağıdaki cümleyi uygun seçenek ile tamamlayınız.

“Mustafa, eve gelmeden önce markete uğradı.”

2. Aşağıdaki cümleyi uygun seçenek ile tamamlayınız.

“Kapıyı kapatıktan sonra içeriden kilitledi.”

3. Paragraftaki boşlukları uygun ifadelerle doldurunuz.

“Kerim, okuldan çıktı, otobüs durağına yürüdü. Otobüse binmeden önce büfeden otobüs bileti aldı. Durakta 240 numaralı otobüsü beklemeye başladı. On dakika sonra otobüs geldi ve Kerim otobüse bindi. Boş bir koltuğa oturdu. Yaşlı bir adam ayaktaydı. Kerim, yaşlı adama seslendi ve yerini ona verdi. Yaşlı adam Kerim’in yerine oturduktan sonra Kerim’e teşekkür etti. Kerim, iki durak sonra otobüsten indi. Tabii, indikten sonra “uyarı düğmesime” de bastı.

4. Hangi cümlenin anlamı bozuktur?

Eve girdikten sonra komşusuna uğradı.

Շարունակել կարդալ

Աշնան նշանակությունը գրականության մեջ՝ թարգմանություն

Ի՞նչ է խորհրդանշում աշունը

«Աշունը հասունության և պտղաբերության խորհրդանիշ է՝ կրելով աշխատանքից հոգնածության դրոշմը և ուշադիր նայելու աշխատանքին»

Ինչպես ճշմարտացիորեն է բնութագրում բանաստեղծը, աշնանային գույները առկա են ռուսական եկեղեցիների գմբեթների ու սրբապատկերների վրա։

Autumn is favourite season for nearly a quarter of Brits

Ոսկեգույնը հատուկ տեղ է զբաղեցնում սրբապատկերներում։ Դա գույն է, որը չի ճանաչում «լավի» ու «վատի» հակամարտությունը, «լույսի» և «խավարի», այն երկնային Երուսաղեմի սիմվոլն է, «բացարձականության» սիմվոլը, բացարձակ ճշմարտության, որին միշտ ձգտել է հասնել ռուս մարդու հոգին։ Ուղղափառության մեջ մարդկային հոգու փրկությունն ու կերպարանափոխությունը նույնպես համեմատվում է հնոցի մեջ հալված ու զտված ոսկու հետ։

Համաշխարհային մշակույթի մեջ աշնանային դեղին գույնը, մի կողմից, կապված է պոզիտիվ էներգետիկայի հետ, ուրախության հետ, այն խորհրդանում է երջանկությունը, տոնը, խաղը և գեղեցկությունը։ Դեղին գույնը նաև անմահության սիմվոլն է հանդիսանում։ Դա երկրի ու ինի կանացի երկրային սկզբի նշանն է։ Մյուս կողմից, դեղին գույնը խորհրդանշում է մեղքը, դավաճանությունը, անհավատարմությունը, խելագարությունը, տխրությունը, քայքայումը, հուսահատությունը և հիվանդությունը:

Բնակարան կառուցելու իմպուլսը, որը ծնվել է ռուս մարդու մեջ ապրելակերպով, պայմանավորված է գյուղատնտեսական գործունեությամբ, փոխակերպվում է կա՛մ ստեղծագործական, կա՛մ կործանարար էներգիայի, ինչպես նշում է փիլիսոփա Ն․ Լոսսկին։ Իսկ Պուշկինի համար աշունը դարձավ ոգեշնչում, մոտիվացիա և նրա կյանքը լցրեց բանաստեղծական հնչյուններով ու պատկերներով։

Միայն հիշե՛ք Պուշկինի «Աշուն» բանաստեղծության փոքրիկ հատվածը, որը ապացուցում է ամբողջ գաղափարը, ամբողջ իմաստը։

Եվ ամեն աշուն, ես նորից եմ ծաղկում,

Ռուս սառնությունը առողջությանս համար օգուտ է,

Ապրելու սովորույթների նկատմամբ նորից սեր եմ զգում,

Քունը հաջորդաբար թռչում է, քաղցը հաջորդաբար գտնում է,

Հեշտությամբ և ցնծությամբ խաղում է արյունը սրտում,

Ցանկություններս եռում են, ես նորից երջանիկ եմ, դեռատի,

Ես նորից կյանքով եմ լցված, սա մարմինս է,

/Թույլ տվեք ներել ավելորդ պրոզաիզմը/։

———————————————

Եվ մտքերը գլխումս քաջության մեջ խառնվում են,

Եվ հեշտ ռիթմերը նրանց ընդառաջ են թռչում,

Եվ մատները գրիչ են խնդրում, գրիչ՝ թղթի համար,

Մի ակնթարթ ու պոեզիաները ազատ կհոսեն։

———————————————

Ինչպիսի՞ զգացմունքներ են լցնում պոետի հոգին աշնանը։ Սեր, երջանկություն, ուրախություն, կյանքի բացարձակության զգացումը, երիտասարդության։ Այն զգացմունքները, որոնք հաճախ լինում են մարդու մոտ գարնանը։

Շարունակել կարդալ

Հայոց լեզու՝ Գոյականի առումները

Գոյականի առումները

Խոսքի մեջ գոյականը կարող է ցույց տալ առարկա ընդհանրապես կամ այնպիսի առարկա, որը խոսողին կամ լսողին անծանոթ է: Օրինակ՝ Նա երգ է լսում: 

Այդ դեպքերում գոյականը գործածվում է անորոշ առումով: Իսկ այն դեպքում, երբ առարկան ծանոթ է խոսողին կամ լսողին կամ արդեն հայտնի է խոսքից, գործածվում է որոշյալ առումով՝ ստանալով որոշիչ հոդ: Հայերենում որոշիչ հոդերն են  ը— ն և  ն -ն: Օրինակ՝ Երգը Երևանի մասին է: 

Այս նախադասության մեջ երգ բառը որոշյալ առումով է: Ն հոդ ստանում են ձայնավորով վերջացող բառերը, ինչպես՝ կղզի-կղզին: Ը հոդ ստանում են բաղաձայնով վերջացող բառերը, ինչպես՝ միրգ-միրգը: Որոշ դեպքերում բաղաձայնով վերջացող բառերը նույնպես կարող են ն հոդ ստանալ: Դա լինում է այն դեպքերում, երբ այդ բառերին հաջորդում է ձայնավորով սկսվող բառ՝ Օրինակ՝ Միրգն ամանի մեջ է: 

Ուշադրություն՝ Եևո  տառերը բառասկզբում մեկից ավելի հնչյունի գրային նշան են՝ յէ, յէվ, վօ:  Դա նշանակում է, որ բառասկզբում ե, և, ո  ունեցող բառերը սկսվում են բաղաձայնով: Ուստի այդպիսի բառերից առաջ դրված որոշյալ առման գոյականը ստանում է միայն ը հոդը: Այսպես՝ սխալ է՝ գարունն եկավ, առյուծն որսի դուրս եկավ: 

Ուշադրություն Սպ, սկ, ստ, շտ  տառակապակցություններից առաջ հաճախ լինում է ը հնչյունը: Այդպիսի բառերից առաջ բառը կարող է դրվել ն հոդով, Օրինակ՝ Ներկայացումն սկսվեց: Հայերենում գոյականը կարող է հանդես գալ և՛ որոշյալ, և՛ անորոշ առումներով, եթե դրված է ուղղական, տրական կամ հայցական հոլովով: Մյուս հոլովաձևերը առում չունեն: Առում չունեն նաև այլաձև հոգնակիները, ինչպես, օրինակ՝ տիկնայք բառը տիկնայքը ձևը չունի, հետևաբար առում չունի:

Ալեքսանդր Մելքումյանի «Հայաստանի քարերի աշխարհում» գրքից

Առաջադրանքներ

1. Առանձին սյունակներով դո՛ւրս գրել որոշյալ և անորոշ առումներով գոյականները։

Գետնի տակ թաքնված հանքանյութերի մասին շատ հետաքրքիր տեղեկություններ կարող է տալ բույսերի հանելուկային լեզուն։ Ծառը, թուփը, ծաղիկը կամ սովորական խոտը բնական մի բարդ լաբորատորիա է։ Նրանց արմատները պոմպերի նման գետնի տակից քաշում են տարբեր նյութերի լուծույթներ։ Տերևների մեջ և ցողուններում կուտակվում են մետաղներ, որոնց պաշարները թաքնված են գետնի խորքերում։ Որպեսզի այդ մետաղը հայտնաբերեն, այրում են հավաքած բույսերի նմուշները և ուսումնասիրում ստացված մոխիրը։ Քննության են ենթարկվում նաև բույսերի հյութերը։ Այդպես կանաչ «հետախույզները» օգնում են որոշելու հողաշերտի կազմությունը, ցույց են տալիս, թե որտեղ հանքավայր կա։

Որոշյալ առումԱնորոշ առում
Լեզուն, հյութերըՏեղեկություններ
Ծառը, հետախույզներըԼաբորատորիա
Թուփը, կազմությունըԼուծույթներ
ԾաղիկըՄետաղներ
ԽոտըՀանքավայր
Արմատները
Պաշարները
Մետաղը
Նմուշները
Մոխիրը

2։ Յուրաքանչյուր շարքում գտնե՛լ անորոշ առումով գոյականը։

1. ապագան, լեռնաշղթան, ենթական, պատվանդան
2. պարագան, կուլան, ավազան, թեման
3. պատճեն, սյուժեն, հյուլեն, միջօրեն
4. խճավազն, արքայազն, նոխազն, վարազն
5. թեյն, տրամվայն, որովայն, դերբայն
6. կարոտն, մոլախոտն, ծղոտն, հետիոտն
7. քնարերգուն, վերարկուն, ճողփյուն, սերմացուն
8. մեղուն, ցողուն, ժողովածուն, աղաթթուն
9. չափածոն, մետրոն, երեկոն, երգեհոն
10. զբոսայգին, մարգագետին, թերակղզին, ծառուղին

ՀՀ լանդշաֆտները։ Վերընթաց գոտիականություն։

Հայտնի է, որ երկրագնդի աշխարհագրական թաղանթում բնության բաղադրիչների տարածական փոփոխությունները տեղի են ունենում հորիզոնական և ուղղաձիգ գոտիականության օրենքներով:

Դրանց համաձայն են երկրագնդի վրա գոյացել բնական գոտիներն ու զոնաները, ձևավորվել ֆիզիկաաշխարհագրական շրջանները, իսկ լեռնային երկրներում այս ամենին ավելանում է բնատարածքային համալիրների` լանդշաֆտների, գոտիական փոփոխությունը վերընթաց ուղղությամբ: Հայաստանի Հանրապետության տարածքում ուղղաձիգ ուղղությամբ հերթափոխվում են հետևյալ հինգ վերընթաց լանդշաֆտային գոտիները. անապատակիսաանապատային, լեռնատափաստանային, լեռնանտառային, մերձալպյան ու ալպյան և ձյունամերձ: Լանդշաֆտային գոտիականության առաջացման գլխավոր պատճառը վերընթաց ուղղությամբ ջերմության խոնավության փոփոխությունն է:

Հայաստանի Հանրապետության լադշաֆտային գոտիականության մեջ նկատելի են մի քանի օրինաչափություններ: Ներքին գոգավորություններում անտառային գոտին հիմնականում բացակայում է, իսկ Փոքր Կովկասի լեռնային համակարգերի արտաքին հողմակողմ լանջերին միևնույն լանդշաֆտների սահմանները ներքին գոգավորությունների համեմատ մի քանի հարյուր մետրով ավելի ցածր են: Հետևելով կից ներկայացված ՀՀ լանդշաֆտային գոտիների քարտեզին` համառոտ ծանոթանանք յուրաքանչյուր լանդշաֆտային գոտուն:

Անապատակիսաանապատային լանդշաֆտների գոտին առաջացել է գոգավոր ռելիեֆի պատճառով ձևավորված չոր, խիստցամաքային կլիմայի պայմաններում և տարածված է Արարատյան ու Վայքի գոգավորություններում: Այս գոտում անապատային լանդշաֆտները տարածված են կղզյակներով և առանձին համատարած գոտի չեն առաջացնում:

Կիսաանապատային լանդշաֆտներն ընդարձակ գոտի են կազմում նախալեռներում` 800-1400 մ բարձրություններում, որտեղ տարեկան տեղումների քանակը 230-300 մմ է: Տիրապետում են լեռնային գորշ հողերը, որոնց մի մասը «անջրդի» են: Մշակվող տարածքներում հողերը բարելավվել և դարձել են կուլտուր ոռոգելի։

Գարնանային անձրևների շրջանում կիսաանապատը ծածկվում է կարճակյաց (էֆեմեր) բուսականությամբ, որն ամռանը չորանում է: Գերակշռողը օշանաօշինդրային, իսկ ժայռոտ տեղամասերում` լեռնաչորասեր (ֆրիգանոիդ) բուսականությունն է: Կենդանական աշխարհում տիրապետող են սողունները (իժ, գյուրզա, լորտու) և բազմազան միջատները (կարիճ, մորմ): Այս գոտում տարածված թռչուններից են օձակեր բազեն, արագիլը և լորը: Կենդանիներից հաճախ հադիպում են աքիսը և համստերը, իսկ շամբուտներում՝ վարազը և եղեգնակատուն:

Անապատակիսաանապատային գոտին զբաղեցնում է հանրապետության տարածքի 10%-ը, այն ջերմասեր մշակաբույսերի տարածման հիմնական շրջանն է։

Լեռնատափաստանային լանդշաֆտները ՀՀ տարածքում ամենամեծ տարածումն ունեն: Առանձնանում են երկու լանդշաֆտային ենթագոտի` չոր լեռնատափաստանային և սևահողային տափաստանային:

Անտառապատ լեռներ Զանգեզուրում
Շարունակել կարդալ