ա) Աուտոսոմ-դոմինատ ժառանգմամբ հիվանդությունները հետերոզիգոտ վիճակում դրսևորվում են, ուստի սովորաբար հիվանդի ծնողներից մեկը հիվանդ է: Եթե ծնողներից մեկը հիվանդ է (հետերոզիգոտ), իսկ մյուսը՝ առողջ, ապա հիվանդ երեխա ունենալու հավանականությունը 50% է: Որոշ դեպքերում հիվանդների ծնողները հիվանդ չեն: Այդպես կարող է լինել այն դեպքերում, երբ մուտացիան առաջացել է ձվաբջջում կամ սպերմատազոիդում: Հիվանդի քույրերը և եղբայրները, բնականաբար, առողջ են, իսկ հիվանդի սերունդը կարող է ժառանգել այդ մուտացիան:
Անասնապահությունը արտադրական առումով անասնակեր ծառայող բուսական մթերքների «վերամշակուﬓ» է մարդու համար ավելի արժեքավոր մթերքների՝ կաթի, մսի, բրդի, մորթու, կաշվի:
Անասնապահության կերային բազան: Անասնապահության զարգացման հնարավորությունները պայմանավորված են նախ և առաջ դրա կերային բազայով: Աշխարհի պետությունների ﬔծ մասում, ինչպես և Հայաստանում, տարվա տաք սեզոնին անասունները սնվում են բնական արոտային թարմ խոտով, իսկ ցուրտ սեզոնին՝ նախօրոք կուտակված մսուրային կերով: Մեր երկրում արոտային կերը բավարար է, բայց անբավարար է մսուրային կերը:
Մսուրային կերի խնդիրը լուծելու համար օգտագործում են բնական խոտհարքները, կերային մշակաբույսերը (բազմամյա ու ﬕամյա խոտաբույսեր, անասնակերի եգիպտացորեն, կերային արմատապտուղներ), ինչպես նաև խտացված և համակցված կերը, որն արտադրվում է արդյունաբերական եղանակով:
Բուսաբուծությունը ՀՀ գյուղատնտեսության առաջատար ճյուղն է: Այժմ տալիս է տնտեսության այս ճյուղի համախառն արտադրանքի մոտ 60 % -ը: Բուսաբուծության հիմնական արտադրամիջոցը մշակովի հողերն են որոնք հայտնի են ակտիվ օգտագործվող գյուղատնտեսական հանդակներ անունով:
Մշակովի հողերի մեծ մասն օգտագործվում է որպես վարելահող (450 հազ. հա), որտեղ կատարվում է վարուցանք, մշակվում են բույսեր։ Դա բուսաբուծության դաշտավարության ճյուղն է։
Դաշտավարության վերին սահմանը ﬔր հանրապետությունում հասնում է 2200 մ բացարձակ բարձրությունները: Մշակովի բույսերի շարքում աﬔնաﬔծ բաժինն ունեն հացահատիկային և հատիկաընդեղենային մշակաբույսերը, որոնք կազմում են ցանքատարածությունների շուրջ 55%-ը: Երկրորդ տեղում են կերային մշակաբույսերը` շուրջ 23%-ը, որոնք բազմամյա ու ﬕամյա խոտաբույսեր, անասնակերի եգիպտացորեն, արմատապտուղներ են: Մինչև 90-ական թվականները դրանք եղել են առաջին տեղում։
Մարտի 23-ին՝ Միջին դպրոցի փոքր դահլիճում հասարակագետներ՝ Սամվել Թամազյանի ու Աննա Խաչատրյանի հովանավորությամբ կազմակերպվել էր հանդիպում-քննարկում-բանավեճ, որի ընթացքում ուսուցիչներն ու սովորողները իրենց կարծիքներն էին հայտնում, խոսում ու պատմում հայ-թուրքական հարաբերությունների նոր զարգացումների մասին։
Սկզբից ներկայացան ուսուցիչները՝ պատմելով ու պատմական ակնարկներ անելով։ Ներկայացվեց բուն թեման, ներածությունն ու ընթացքը, որից հետո սովորողները իրենց վերլուծություններով հանդես եկան։ Հետաքրքիր դադարների վրա ուսուցիչներն ու սովորողները կանգ էին առնում ու կարծիքներ էին փոխանակում։ Ոմանք համաձայնվում էին, ոմանք՝ ոչ, ոմանք էլ ձեռնպահ էին մնում։
Весна, о прекрасная весна. Эти слова часто используются людьми или поэтами для описания весны, ее красоты, гениальности, нежности и великолепия. Весна, после зимы, — второе время года со своими особенностями и неповторимой красотой. Вообще, когда люди думают о красоте, они представляют себе праздник, когда листья и деревья с их бутонами и цветами гармонично танцуют в воздухе. Впрочем, все это можно описать и другим словом – весна. Весна — это не погода, это праздник души. Чувства и впечатления, которые мы испытываем весной, незабываемы и остаются в памяти до конца жизни.
Зима особенная со своим снегом, мягким и пушистым снегом, который медленно спускается с неба и танцует на ветвях деревьев, создавая чудесную картину. Лето особенное своими пляжами, теми пляжами, которые привлекают сердца миллионов туристов, красивыми и уникальными пейзажами, которые больше никогда не увидишь в жизни. Осень особенная с опадающими листьями, дождями, грязной и слякотной погодой, к которой мы привыкли за тысячу лет. И весна, о весна.
Յուրաքանչյուր քննական տոմսի չորրորդ հարցը վերաբերում է ուսումնական բլոգին՝ ներկայացնել բլոգի «Պատմություն» բաժինը /7-րդ դասարան/, ընտրել և ներկայացնել բաժնի ամենահաջողված ուսումնական նյութը
Յուրաքանչյուր քննական տոմսի չորրորդ հարցը վերաբերում է ուսումնական բլոգին՝ ներկայացնել բլոգի «Պատմություն» բաժինը /6-րդ դասարան/, ընտրել և ներկայացնել բաժնի ամենահաջողված ուսումնական նյութը
Նաիրյան այդ հնամյա քաղաքն ամեն ինչով նման էր նաիրյան բոլոր հին ու նոր քաղաքներին.- փոքր էր, ոչ բազմամարդ, խարխուլ ու փոշոտ. ժամանակակից լեզվով այդպիսի քաղաքներին ասում են -գավառական հետամնաց քաղաք: Ե՞րբ է շինված նաիրյան այդ հին քաղաքը -աստված ինքը գիտե. բայց ասում են, որ այդ քաղաքը հիմնողները եղել են հին նաիրցիներ.- գուցե՝ խալդեր լայնաթիկունք ու ջլաբազուկ, գուցե՝ գանգրահեր ուրարտացիներ: Սակայն պատմական այդ հանգամանքը, կարծում ենք, այնքան էլ կարևոր չէ, որովհետև խալդական կամ ուրարտական այն հին քաղաքից հիմա երևի տեղն էլ չէ մնացել. նրանց այն կավե գետնափոր խրճիթների փոխարեն կանգնած են հիմա նաիրյան այդ փոքրիկ քաղաքում քարե միհարկանի, երկհարկանի և նույնիսկ երեքհարկանի շինություններ՝ տներ ու խանութներ, որոնք նույնքան են նման ուրարտական այն հին խրճիթներին, որքան քո քիթը, ընթերցող… Էյֆելյան աշտարակին: Այդ նոր տներից ու խանութներից մի քանիսը նույնիսկ թիթեղե կարմիր կամ կանաչագույն կտուրներ ունեն — մի հանգամանք, որ քսաներորդ դարից է գալիս -և, որպես այդպիսին, նոր է և միանգամայն ուշագրավ: Քաղաքի ցածլիկ տների ու խանութների միօրինակ ծովում թիթեղե այդ կտուրներն աչքի են զարնում, ինչպես աչքի կզարներ կանացի եվրոպական փետրազարդ գլխարկն՝ արևելյան գյուղում:
Թեստը իրենից ներկայացնում է հարցերի հավաքածու, որոնք դասակարգված են երեք բաժիններում՝ առանձին թեստերում։ Առաջին թեստը, որը ամբողջ նախագծի 95%-ն էր կազմում, բացահայտում էր, թե սովորողները որ առարկաներն են սիրում, որոնց մեջ կցանկանան խորանալ։ Առաջին թեստի համար, ընտրել էինք 19 առարկա, որոնք հերթականությամբ դասակարգված էին։ Ամեն առարկա-բաժին ուներ 5-ական արդիական, ստուգման ու ամփոփման համար օգտակար հարց։ 19-ի մեջ ներառված էին հումանիտար, բնագիտական առարկաները, ինչպես նաև արհեստը, արվեստը, սպորտն ու այլն։ Յուրաքանչյուր «դրական» կամ «+» պատասխան իրենից ենթադրում էր «20%», երկու պատասխան` «40%» և այդպես մինչև հարյուրը։ Իհարկե, ոչ մի դրական պատասխան չստանալու դեպքում, հաշվել ենք «0%»: Այդ 95 հարցերի շնորհիվ, մենք կարողացանք նաև պարզել, թե արդյոք դասարանային կապ կա, այսինքն արդյոք դասարանի սովորողները ունեն ընդհանուր մի ձևավորված կարծիք յուրաքանչյուր առարկայի նկատմամբ, և ինչպես փորձը ցույց տվեց, այո, հենց այդպիսի դասարաններ էին։ Երկրորդ թեստը իրենից ներկայացնում էր չհամարակալված չորս հարց։ Հարցերին արդեն սովորողները պատասխանում էին հակիրճ, այսինքն նշելով բնագիտական առարկայի անունը՝ փորձերի համար, ճամփորդությունների համար՝ «դրական» կամ «բացասական»։ Երրորդ հարցը երևի թե թեստի ամենաերկար մտածելու պահանջ ունեցող հարցն էր։ Հարցը, թե «Ձեր կարծիքով, ո՞րն է մեր կողմից բաց թողնված հարցը կամ հարցերը» օգնեց մեզ ավելի ճիշտ պատկերացում կազմել հետագա թեստերի համար։ Իսկ երրորդ թեստն, որը բաղկացած էր ընդամենը 8 հարցից, և ամեն հարցի համար սովորողը կարող էր ընտրել 4 տարբերակներից մեկը, մի քանիսը, կամ էլ ինքնուրույն առաջարկել որևէ ալտերնատիվ պատասխան, օգնեց մեզ պարզել սովորողների ապագայի համար փոքրիկ գաղտնիքները, ինչպես նաև հոգեբանությունն ու նրանց ռազմավարությունը՝ աշխատանքի առումով։
«Տիգրան Հայրապետյան» ստուգատեսի շրջանակներում, «Մխիթար Սեբաստացի» Ավագ-Միջին դպրոցներում կազմակերպվել էր ինտելեկտուալ խաղ մրցաշար, որի նպատակն էր պարզել, թե ո՞ր թիմն է արժանի գլխավոր մրցանակին և ո՞րն է, իհարկե, ամենախելացի թիմը։ Բախտի բերմամբ, մենք այս մրցաշարում երկու-երեք տարի համառ ու աննահանջ պայքարից հետո կկարողացանք մեր անունն էլ գրել «պատմության մեջ»։
«Հաղթանակ տանող ճանապարհը» երևի թե ամենաճիշտ բնութագրիչն է, որով կարող ենք որակել մեր հաղթանակը։ Ինչ խոսք, բոլորն էլ պարտվում են, հաղթում, սակայն մեր հաղթանակը յուրովի էր, քանզի և՛ կրթահամալիրում, և՛ կրթահամալիրից դուրս կազմակերպված մրցույթներում մեզ այդպես էլ չէր հաջողվում հաղթել․․․։ Կրթահամալիրի կազմակերպած ինտելեկտուալ մրցույթները, իրենց հերթին, նույնպես յուրահատուկ են, քանզի հարցերը այնքան լավ են մշակված, վերցված ու կազմած, որ լինում են դեպքեր, երբ գրեթե բոլոր հարցերին ճիշտ ես պատասխանում՝ հանգամանքների ու բախտի բերումով, և լինում են դեպքեր, երբ քսանական հարցից երկու-երեք ճիշտ պատասխան ես ընդամենը գրանցում՝ վստահ լինելով, որ բոլորը ճիշտ են։
Այսօր՝ մարտի 21-ին, մեր աշխարհագրության ուսուցիչ և շատ հավատարիմ, վստահելի, հավասարակշռված ու մտերիմ բարեկամ՝ Էմանուել Ագջոյանի, Անուշ Ներսիսյանի, Աննա Խաչատրյանի աջակցությամբ, մենք վերջ ի վերջո տոնեցինք հաղթանակը՝ երկար սպասված հաղթանակը։ Տպավորություններն ու զգացողությունները պարզապես անբնութագրելի էին։ Դա մեզ համար անսպասելի հաղթանակ էր, սակայն՝ արդարցված ու արժանի։ Շնորհակալություն եմ հայտնում Էմանուել Ագջոյանին՝ հիանալի, արդյունավետ ու հետաքրքիր մրցաշար կազմելու ու կազմակերպելու համար, ընկեր Անուշին ու օգնականներին՝ իրենց կատարած անգնահատելի և ամենակարևորը՝ արդար աշխատանքի ու ստուգման համար, ընկեր Լիլիթին ու ընկեր Աննային՝ մոտիվացնելու, աջակցելու ու միշտ մեր կողքին ու մեր կողմից լինելու համար։ Շնորհակալ եմ բոլորին։
Here is the list of academic English words in this Study Set related ‘medicine and healthcare‘. ‘Fill-in-the-Blank’ questions in the IELTS Listening test have used many of these words. So, you need to know how to spell them. These are also useful words for any academic passage related to ‘medicine‘, ‘physical health‘, or ‘mental health‘!
Նրանք դեռ հեռվից նշմարեցին մոտեցող կերպարանքը, քանի որ վերջինս աչքի էր ընկնում: Նա ծեր էր թվում, բայց երբ մոտեցավ, նկատեցին, որ հազիվ քսան տարեկան կլիներ: Ծերունու դեմքով այդ երիտասարդը նստեց նրանց մոտ՝ նստարանին, ապա կողքիններին ցույց տվեց այն, ինչ իր ձեռքում էր:
-Սա մեր խոհանոցի ժամացույցն էր,-ասաց նա, և բոլորը, որ նստարանին՝ արևի տակ, նստած էին, հայացքով հերթով զննեցին այն,- գտել եմ: Սա է միայն մնացել:
Երիտասարդը, որ ծերունու նման էր, ձեռքին պահել էր խոհանոցի ժամացույցի սպիտակ շրջանակը և մատներով շոշափում էր կապույտ ներկված թվերը:
— Այն այլևս ոչ մի արժեք չունի,- շարունակեց նա հանդարտորեն,- ես դա գիտեմ: Այն նաև առանձնապես գեղեցիկ չէ: Հիմա սովորական ափսեի նման է՝ պարզապես սպիտակ լաքով պատված: Բայց ես կարծում եմ, որ կապույտ թվերը բավական գեղեցիկ տեսք ունեն: Սլաքները, իհարկե, զուտ թիթեղյա են, սակայն այլևս չեն շարժվում: Ներսում ջարդված է, դա անկասկած է: Բայց տեսքը առաջվա նման է, նույնիսկ եթե հիմա այլևս չի աշխատում:
«Հայրենիքի սահմաններն առևտրի առարկա լինել չեն կարող․ Ազատը, Անկախն ու Միացյալը առասպել չէ, այլ առարկայական հնարավորություն, որը կյանքի կոչելու մեթոդաբանությանը մենք տիրապետում ենք։ Իրական հաղթանակի համար պետք է մեկընդմիշտ արձանագրել․ սիրում են Աստծուն։ Հայրենիքին ծառայում են։»
Իմաստալից, կարևոր ու խորհրդավոր էր։ Այսպես կարող եմ բնութագրել հետևյալ միտքը։ Ըստ էության, կարդալով որոշ ամենահայտնի վերլուծաբանների ու քաղաքագետների մտքերը Հայրենիքի վերաբերյալ, ես հասկացել եմ, որ ամենալավ պատկերացումը Հայրենիքի, նրա պաշտպանության, սահմանների անքակտելիության մասին ուներ հենց Տիգրան Հայրապետյանը՝ նորանկախ Հայաստանի հայտնի քաղաքագետը։ Իրոք, որ խորհուրդը պետք է ընդունել որպես սկզբունք ու առաջնորդվել դրանով, քանզի այլապես մենք չենք կարողանա պահել մեր պետականությունը, երկիրն էլ վստահորեն կգնա կործանման։ Երկու օրենք, երկու կարևորագույն սկզբունք՝ սիրել Աստծուն, ծառայել Հայրենիքին, որը պարտավոր է կատարել յուրաքանչյուր քրիստոնյա հայ իր կյանքի ընթացքում։ Եթե ծառայել կարելի է բանակում և աշխատելով, ապա սիրել Աստծուն կարելի է ամեն տեղ և ամեն ժամ՝ անկախ իրավիճակից։ Աստծուն սիրելը հարաբերական է, քանզի ամեն մեկը յուրովի է դա ընկալում։ Ոմանք ընկալում են ամեն օր եկեղեցում մոմ վառելը, իսկ ոմանք՝ տանը աղոթելը։ Սակայն իրական սերը, որը մենք կարող ենք փոխանցել Աստծուն, դա մեր քրտնաջան աշխատանքն է, ընտանիքի ու ազգի հանդեպ մեր խնամքը, սերը, հարգանքը․․․
Հայկական մշակույթը 10-14-րդ դարերում՝ դպրոցներն ու համալսարանները՝
Կային տարրական և բարձրագույն տիպի դպրոցներ։ Բարձրագույն դպրոցում, որը կոչվում էր վարդապետական, ուսումը տևում էր 7-8 տարի։ Միջնադարյան Հայաստանում հայտնի էին Սանահինի և Հաղպատի վարդապետարանները։ Նշանավոր կրթական կենտրոն էր Նարեկի վարդապետարանը, որտեղ կրթություն է ստացել Գրիգոր Նարեկացին: Համահայկական նշանակություն ուներ Անիի վարդապետարանը, որի ուսուցչապետը Հովհաննես Իմաստասերն էր։ Նոր Գետիկի (Գոշավանք) վարդապետարանն իր ծաղկումն ապրեց ուսուցչապետ Մխիթար Գոշի օրոք։ Մեծ էր նաև Տաթևի և Սսի համալսարանների դերը։ Տաթևում նշանավոր գիտնականներ էին Հովհան Որոտնեցին և Գրիգոր Տաթևացին: Կիլիկիայում հայտնի էին Սսի համալսարանը, Սկևռայի դպրոցը, Հռոմկլայի կաթողիկոսարանին կից դպրոցը։
Դավիթ Մուրադյան 