Դասի հղումը 

1․Բնութագրեք Ադրբեջանի աշխարհագրական դիրքը:

Ադրբեջանի աշխարհագրական դիրքը լեռնային է։ Հյուսիսում ձգվում են Մեծ Կովկասի լեռներըհարավում՝Փոքր Կովկասի,իսկ հարավ-արևելքում Թավիշի լեռները։ Այս բարձրավանդակները զերծ են պահում հարևանների հարձակմանը։ Աշխարհագրական դիրքը ամենահին բնակավայրերից մեկն է,որովհետև այստեղ դարեր առաջ բնակվել են հայեր,մոնղոլներ,թաթարներ,թուրքեր,սելջուկ-թուրքրե,պարսիկներ և այլն ազգեր։ Աշխարհագրական դիրի 1/4 մասը լեռնային է,իսկ մյուս 2/4 մարգագետիններ են,որոնք նպաստում են անասնապահության, ոչխարաբուծությանը, բամբակամշակության և բուսաբուծության համար։ Կլիման մերձարևադարձային է, ու ամեն տարի այստեղ անձրևները միջինից շատ են տեղում։ Դրա շնորհիվ բուսաբուծությունը արդյունաբերության գլխավոր ճյուղերից է համարվում։ Աշխարհագրական դիրքը նպաստել է հարևան լինել 5 ինքնավար պետության հետ՝Հայաստանի,Թուրքիայի, Իրանի, Ռուսաստանի Դաշնության, Վրաստանի և ԼՂՀ-ի Հանրապետության հետ։ Լարված հարաբերություններ հետ է գտնվում Հայաստանի և Իրանի հետ, բայց դրան հակառակ ունի սերտ հարաբերություններ Թուրքիայի,Ռուսաստանի և Վրաստանի հետ,ունի համագործակցության կապեր։ Աշխարհագրական դիրքի շնորհիվ Ադրբեջանի ելք ունի դեպի կասպից ծով,որն հարուստ է ձկնեղենով,և օգտակար հանածոներով,որոնցից առանձնանում են նավթի և բնական գազի պաշարները։ Հարավ-արևմտյան տարածաշրանում միայն երեք պետություն է դավանում քրիստոնեությունը՝ Հայաստան,Վրաստան,Կիպրոս,իսկ մնացածը իսլամական հանրապետություններ են։

2․Ի՞նչ դեր ունի Ադրբեջանը հվ-արմ Ասիայում:

Ադրբեջանը հարավ-արևմտյան Ասիայում ունի իր մեծ դերը նավթի և բնական գազի էքսպորտի շնորհիվ։ Հարավ-արևմտյան Ասիայում բացի երեք երկրից,մյուս երկրները դավանում են իսլամը,որն նպաստում է Ադրբեջանի հետ խիտ և սերտ հարաբերություններին։ Ադրբեջանը ունի բնական գազի և նավթի ահռելի պաշարներ,որոնք ներմուծվում են Թուրքիա և այլ տարբեր երկրներ։ Հարավ-արևմտյան Ասիայում ունի սերտ հարաբերություններ արաբական երկրների, Իսրայելի, Թուրքիայի հետ։ Ադրբեջանը ունի ձկնորսության զարգացած ճյուղ։ Կասպից ծովը հարուստ է ձկնեղենի տեսակներով։ Ադրբեջանը ունի բնական գազի մեծ պաշարներ,և դրա համար էլ կոչվում է Կրակի երկիր։ Իսրայելի համար Ադրբեջանը գլխավոր զենք գնողներից մեկն է,որն ազդում է վերջինիս զինված ուժերի հզորությանը։ Լավ հարաբերություններ ունի Վրաստանի և Ռուսաստանի հետ։ Ադրբեջանի տեխնոլոգիաների երկրիր է,որն ապացուցվեց պատերազմի ժամանակ։ Ադրբեջանի Հանրապետությունը Իսլամանակ բոլոր երկրների,բացի Իրանի հետ ունի լավ,սերտ և նպաստավոր հարաբերություններ։ Ադրբեջանը նաև ներմուծում է մշակված բամբակները,որոնք ահռելի մեծ քանակով են մշակվում կլիմայի նշորհիվ։ Ներմուծվում են նաև քիմիական տարրե,մետաղներ,ալյումին և երկաթ։ Չնայած,բացի հարավ-արևմտյան Ասիայից,Ադրբեջանը սերտ կապեր ունի Գերմանիայի,Մեծ Բրիտանիայի և այլ զարգացած եվրոպական երկրների հետ։ Սերտ կապեր ունի Հարավային Ասիայի երկրներից՝ Պակիստանի, Տաջիկստանի, Ղրղզստանի, Թուրքմենստանի հետ, բայց պոստսովետական երկրներից գրեթե ոչ մեկի հետ լավ, սերտ հարաբերությունների մեջ չի գտնվում, բացառենք ՌԴ։

3․Որո՞նք են Ադրբեջանի զարգացման նախադրյալները:

Զարգացման նախադրյալներից են սերտ կապերը իսլամական բոլոր երկրների հետ։ Դա նպաստում է փոխհամագործակցությանը և փոխհարգանքին։ Իսլամական համաժողովի բոլոր երկրների հետ ունի դիպլոմատիկ հարաբերություններ։ Զարգացման գլխավոր նախադրյալն է նավթի և բնական գազի արտահանումը և ներմուծումը տարբեր երկրներ։ Ըստ դրա է կառուցվում Ադրբեջանի տնտեսությունը։ Զարգացած է ձկնորսությունը, բավականին մեծ տեսականի ունի ձկան Ադրբեջանը։ Իրենց տեղն են զբաղեցնում ոչխարաբուծությունը,անասնապահությունը և բարենպաստ կլիմայի շնորհիվ բուսաբուծություն է զարգացած, որից առանձնանում է բամբակամշակումը։ Մետաղաձուլության ոլորտում, Ադրբեջանը նույնպես ունի մեծ պաշարներ՝ մետաղի,ծծմբի,ալյումինի,քիմիական բազմաթիվ տարրերի,նավթի,բնական գազի,երկաթի և գունավոր մետաղների արտահանմամբ։ Մոլիբդենը՝ մետաղաձուլության գլխավոր մասնիկներից մեկն է։ Նաև Ադրբեջանը զարգացած է նորանոր տեխնոլոգիաներով։ Սուգայիթում, Բաքվում կենտրոնացված են մեքենաշինության վրա,որն հետո օգտագործվում է նավթ արտահանելու համար և հանդիսանում է օգտակար,հեշտ միջոց։ Կենտրոնացված են մեքենաշինության տրանսպորտի ոլորտում։ Ադրբեջանում առկա են բոլոր տրասնպորտի տեսակները։ Ադրբեջանը հետ չի մնացել նորանոր էլեկտրական սարքերի,այդպիսի մեքենաների արտադրությունից։ Այդպիսի գործիքները, սարքերը ներմուծվում են Հարավ-արևմտյան երկրներ։ Գլխավոր զարգացման նախադրյալներից է ծովը՝ Կասպից ծովը,որը գտնվում է Ադրբեջանի արևելքում և հյուսիս-արևելքում։ Կասպից ծովը ողողում է Ադրբեջանի, Իրանի, Ռուսաստանի, Ղազախստանի, Թուրքմենստանի ափերը։ Ջրային ավազանը թույլ է տալիս,որպեսզի տուրիզմը զարգանա։ Ադրբեջանում տուրիզմը զարգացած է,որն տնտեսության գլխավոր ճյուղերից է։ Այս տարածաշրջանում գլխավոր դաշնակից է համարվում Թուրքիան,որի հետ նա սահման ունի Նախիջևանի միջանցքով։ Ադրբեջանի գլխավոր էլեկտրաէներգիա մատակարարող միջոցը դա Մինգեչաուրի ջրամբարն է,որն շրջանի ամենամեծերից է։ Ադրբեջանը՝Հայաստանի և Վրաստանի հետ համեմատությամբ ,ավելի զարգացած է գյուղատնտեսության ոլորտում։

Ափերը ողողող ջրային ավազանները և հարևանները,

Կարմիր — Թուրքիա /Նախիջևան/

Բացկապույտ — Իրան

Վարդագույն — Հայաստան

Բացկանաչ — Վրաստան

Դեղին — Ռուսաստանի Դաշնություն