Ներկայացնել մաշկի կառուցվածքը։
Մաշկը ծածկութային օրգան է, որը պաշտպանում է ստորև տեղադրված օրգաններն ու հյուսվածքները մեխանիկական, քիմիական վնասվածքներից և խոչընդոտում կողմնակի նյութերի ու ախտահարույց մանրէների ներթափանցումն օրգանիզմ: Մաշկի մակերեսը կազմում է 1,5−2 մ²: Այն պահպանում է ներքին օրգանները մեխանիկական վնասվածքներից ու ջրի կորստից: Մեր օրգանիզմում, մեր մաշկում գտնվում են բազմաթիվ նյարդային վերջույթներ, որոնց մենք կոչվում ենք ընկալիչներ, որոնք ընկալում են ցավը, ջերմության փոփոխությունները, շփման զգացողությունը, ինչպես նաև հպումը, ցավը և ռեակցիայի պրոցեսը։
Ինչ կարևոր ֆունկցիա է կատարում մաշկը։
Ամենակարևոր ֆունկցիան, որը կատարում է մեր մաշկը դա պաշտպանական ֆունկցիան է։ Այն պաշտպանում է մեր օրգանիզմը ներքին արյունահոսության ախտանիշներից, պաշտպանում է մեզ հանկարծակի վնասվածքներից, իհարկե որոշ դեպքերում ինքն է ճեղքվում։ Մեր մաշկը նաև շնչում է։ Ցուցակում ներկայացված են այն գործառույթները, որոնք կատարում է մեր մաշկը մեզ պաշտպանելու համար։ Առաջին հայացքից թվում է, որ այն կատարում է ընդամենը մեկ հիմնական գործառույթ՝ պաշտպանական, բայց ոչ այն մասնակցում է նյութափոխանակությանը, շնչառության կարգավորմանը, մանրէների ներթափանցումից զերծ մնալու գործընթացներին և այլն․․․։
- Մաշկը կատարում է արտազատական գործառույթ:
- Մասնակցում է մարմնի կայուն ջերմաստիճանի պահպանմանը:
- Արյան պահուստային և զգայնության օրգան է:
- Մաշկում պարունակվում է հատուկ գունանյութ (մելանին), որը պաշտպանում է ստորև գտնվող հյուսվածքները արևի ուլտրամանուշակագույն ճառագայթների կործանարար ազդեցությունից:
- Մաշկում սինթեզվում է ռախիտ հիվանդությունը կանխող D վիտամին:
- Խոչընդոտում է ախտահարույց մանրէների ներթափանցմանը օրգանիզմ:
- Մաշկը մասնակցում է նաև շնչառությանը:
Ինչպիսի հյուսվածքներից է կազմված մաշկը, և ինչ գեղձեր և գեղձի ծորաններ կան մաշկում։
Մենք տարբերում ենք երեք հիմնական շերտեր՝ բուն մաշկը, ենթամաշկային բջջանքը ու վերնամաշկը։ Սրանցից ամենակարևոր դերը կատարում են վերնամաշկն ու բուն մաշկը, քանի որ թվարկած գործառույթների մեծ մասը կատարվում են իրենց կողմից։ Մենք նրանց անվանում է էպիդերմիս, դերմիս և բուն մաշկ։ Գիտանակորեն ապացուցված է, որ առանց մաշկի այս ընկալիչներից ու բջջանքներից, մեր օրգանիզմը կլիներ շատ ազդեցիկ, փխրուն, զգայուն և շատ խոցելի։
Վերնամաշկը բազմաշերտ հարթ էպիթելային հյուսվածք է, որի մակերեսային շերտի բջիջներն անընդհատ մահանում են, թափվում և հեռանում: Մահացած բջիջներին փոխարինում են վերնամաշկի ավելի խորանիստ բջիջները, որոնք օժտված են բազմանալու մեծ ունակությամբ և պարունակում են գունանյութ, որով պայմանավորված է մաշկի գույնը: Այն, ինչպես արդեն նշվեց, ունի պաշտպանողական նշանակություն: Արեգակի ճառագայթների ազդեցությունից գունանյութի քանակն ավելանում է, և մաշկը մգանում է: Բուն մաշկը շարակցահյուսվածքային շերտ է, որը գտնվում է վերնամաշկի տակ և պարունակում է մեծ քանակությամբ առաձգական թելեր:
Համացանցում կատարել ուսումնասիրություն, հետաքրքիր փաստեր մաշկի մասին։
1. Եթե հնարավոր լինի այն ծալելով փաթաթել, ապա մեկ մարդու մաշկը 1.8 քառ. մետր տարածք կզբաղեցնի:
2. Մաշկը մեր ամենամեծ օրգանն է, որը կազմում է մարմնի քաշի 15 տոկոսը:
3. Մաշկի, ինչպես և աչքերի գույնը պայմանավորվում է մելանին գունանյութի արտադրությամբ:
4. Մաշկն ինքնուրույն թարմանում և փոփոխվում է 28 օրը մեկ:
5. Կերատին սպիտակուցային նյութը մաշկն անջրանցիկ է դարձնում:
6. Այն ինքնուրույն վիտամին D է արտադրում արևի տակ գտնվելիս:
7. Մաշկը կազմված է 3 շերտից, որոնցից առաջինն ունի 18-23 ենթաշերտեր, որոնք մահացած մաշկային բջիջներն են:
8. Մաշկը կիլոմետրեր երկարությամբ ձգվող արյունատար անոթներ է պարունակում:
9. Մաշկը բնակմիջավայր է հանդիսանում միլիոնավոր այլ օրգանիզմների համար, որոնցում հազարավոր բակտերիաներ են բնակվում:
Մաշկային հիվանդություններ և դրանց կանխարգելումը։
Մաշկ թաղանթի վրա կարող են տեղի ունենալ շատ ռեակցիաներ։ Քանի, որ մեր մաշկը շատ փխրուն է ու տեղ-տեղ ոչ շատ դիմացկուն, դրա պատճառով ամեն հանկարծակի ընկնումից կարող են առաջանալ վնասվածքներ, այտուցներ։ Մարդկանց մաշկը ընկնելուց հետո ճղվում է, բացվում է ու արյունահոսություն է տեղի ունենում։ Այդ վերքերը շատ կարևոր է շատ շտապ վերականգնել ու մշակել յոդով կամ էլ ջրածնի գերօքսիդով, քանզի դրա բացակայության դեպքում, մարդու մաշկի մեջ կարող են ներթափանցել տարատեսակ ինֆեկցիաներ, վտանգավոր բակտերիաներ։ Կանխարգելման համար, պետք է դիմել բժշկին արագ բուժման համար։ Կանխարգելման մեկ այլ տարբերակ է պարզապես հետևել, ուշադրություն դարձնել ընկնելու պատճառներին և փորձել մյուս անգամ չկրկնել։ Որպես կանխարգելում կարելի է մշակել տարբեր դեղերով, որոնք կարագացնեն վերականգման պրոցեսը։
Մաշկային հիվանդություններ, մաշկախտեր, մարդու և կենդանիների հիվանդությունների խումբ են ներկայացնում, որոնք բնորոշվում են մաշկի, դրա հավելումների (եղունգներ, մազեր) և տեսանելի լորձաթաղանթների ախտաբանական փոփոխություններով։ Առաջացման պատճառները կարող են լինել արտաքին և ներքին։ Ներքինը՝ վարակիչ հիվանդությունների, թունավորումների, ներքին օրգանների ու ներզատիչ գեղձերի հիվանդությունների, նյութափոխանակության և արյան շրջանառության խանգարումների հետևանքով։
Դավիթ Մուրադյան 