Մանկավարժական աշխատողի իրավունքները և պարտականությունները
Առաջադրանք
- Սկզբում ինքնուրույն, առանց օգտվելու որևէ գրականությունից, պատասխանում է հարցին։ Հետո իր գրածը համեմատում է օրենքի 27-րդ հոդվածի հետ։
- Շեղատառով նշում է այն կետերը, որոնք իր գրածում կան, բայց օրենքում չկան։ Բոլդով լրացնում է այն կետերը, որոնք ավելացրել է օրենքից։
- Շեղատառով նշած կետերից ընտրում է երկուսը և հիմնավորում, թե ինչու այդ կետերը պետք է լինեին։
Աշխատողի իրավունքներն են՝
- Մասնակցելու դպրոցական միջոցառումների ըստ իր կամքի, լինեն դրանք արտդպրոցական, թե ներդպրոցական, նաև մասնակցելու ժողովներին ու հանդիպումներին։
- Բողոքելու աշխատանքի վայրի, կրթական պլանի վերաբերյալ։ Ունի իրավունք մասնակցել կառավարման խորհրդին, որում նա նույնպես կարող է կարծիք հայտնել, բողոքել, առարկել և այլն։
- Կազմակերպել տարատեսակ միջոցառումներ, ճամփորդություններ, նախագծեր։
- Առաջադրել որևէ մեկին բարձր պաշտոնում, կամ էլ ինքնաառաջադրվել։
- Դասապրոցեսը կազմակերպել այնպես, ինչպես որ ճիշտ ու պատշաճ է համարում, սակայն Հայաստանի Հանրապետության սահմանադրության ու օրենսդրության համաձայն։
- Բացակայել իր աշխատանքային վայրից, միմիայն հարգելի պատճառներով։
- Առաջարկել որևէ փոփոխություններ մտցնել ուսումնական պլանի մեջ։
- Օգտվելու դպրոցում գտնվող հասարակական հաստատություններից՝ գրադարանից, ճաշարանից, գրասենյակից և այլն։
- Իր հետ դասապրոցեսսին բերել առարկաներ, որոնք ավելի մատչելի կդարձնեն ուսումնական ընթացքը։ Դա կարող է լինել նաև նյութական իր, ինչպես՝ համակարգիչ, գիրք։
- Բողոքելու սովորողների ու ուսանողների պահվածքի մասին տնօրինությանը։
- Աշխատելու դպրոցից դուրս որևէ վայրում, եթե այդ աշխատանքային վայրը խոչընդոտ չի հանդիսանում իր մանկավարժական կարիերային կամ էլ կրթապրոցեսսին։
Աշխատողի պարտականություններն են՝
- Հարգել սովորողի իրավունքները։
- Զարգացնել երեխայի գիտելիքներն ու հմտությունները սահմանված չափորոշիչներով, հաշվի առնելով երեխայի սովորելու ունակությունը, աշխատասիրությունը։
- Դասապրոցեսը կազմակերպել այնպես, որ տեսական ու գործնական նյութերը լինեն մատչելի, հասկանալի, իսկ հարցերի դեպքում պարտավոր է պատշաճ կերպով պատասխանել այդ հարցերին, եթե այդ հարցերը վերաբերում են կրթությանը, ուսումնական պլանին ու տեսական նյութին։
- Սերմանել հայրենասիրություն, պարտավոր է սերմանել պարտքը, սերը դեպի հայրենիքը։
- Պատշաճ կերպով հաճախել դպրոց՝ կրթական գործունեություն ծավալելու համար, չբացակայել։
- Տիրապետել հիմնական նյութական, հոգևոր գիտելիքներին, որոնց հիման վրա պետք է կառուցել կրթական պրոցեսը։
- Հարգել ուսանողներին, պարտավոր է հարգել նրանց հեղինակությունը, անունը և դասապրոցեսսի ժամանակ իրավունք չունի նվաստացնել, հարվածել կամ ապտակել երեխային, որը կազդի նրա վրա հոգեբանորեն և կխախտի օրենսդրության մանկավարժների մասին հոդվածը։
- Մասնակցել կառավարական խորհուրդներին, որոնք կապված կլինեն ուսումնական պրոցեսի ու դասավանդման հետ։
- Հարգել դպրոցի հիմնադրին, դպրոցի պատմությունն ու հոգևոր մշակույթը։
Հոդված
Մանկավարժական աշխատողն իրավունք ունի`
1) մասնակցելու ուսումնական հաստատության կառավարմանը` Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ և ուսումնական հաստատության կանոնադրությամբ սահմանված կարգով.
2) ընտրելու և ընտրվելու համապատասխան պաշտոններում և կառավարման համապատասխան մարմիններում.
3) մասնակցելու ուսումնական հաստատության գործունեությանը վերաբերող հարցերի քննարկմանը և լուծմանը.
4) բողոքարկելու ուսումնական հաստատության ղեկավար մարմինների հրամանները, որոշումները և կարգադրությունները` Հայաստանի Հանրապետության oրենսդրությամբ սահմանված կարգով.
5) առաջարկներ ներկայացնելու առարկայական չափորոշիչների, ծրագրերի, դասագրքերի բարելավման վերաբերյալ.
6) oգտվելու ուսումնական հաստատության գրադարանի, տեղեկատվական պահոցների ծառայություններից` ուսումնական հաստատության կանոնադրությանը համապատասխան.
7) ընտրելու և կիրառելու դասավանդման այնպիսի մեթոդներ և միջոցներ, որոնք ապահովում են ուսումնական գործընթացի բարձր որակ` իր ընտրությամբ օգտագործելով կրթության պետական կառավարման լիազորված մարմնի երաշխավորած դասագրքեր և ուսուցողական նյութեր, ձեռնարկներ և սովորողների գիտելիքների, հմտությունների և կարողությունների գնահատման մեթոդներ.
8) պաշտպանված լինելու սովորողների, մանկավարժական և այլ աշխատողների այնպիսի գործողություններից, որոնք նսեմացնում են իր մասնագիտական վարկանիշն ու արժանապատվությունը.
9) ունենալու կազմակերպական և նյութատեխնիկական պայմաններ մասնագիտական գործունեություն իրականացնելու համար.
10) իր շահերի պաշտպանության նպատակով ստեղծելու կազմակերպություններ, արհմիություններ կամ անդամակցելու դրանց` Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանում․
11) հանրակրթության պետական չափորոշչին համապատասխան` մշակելու և իրականացնելու դասապլաններ, թեմատիկ միավորներ.
12) մասնակցելու վերապատրաստումների, գիտաժողովների, քննարկումների և լսումների.
13) դիմելու արտահերթ ատեստավորվելու կամ որակավորման համապատասխան տարակարգ ստանալու համար.
13.1) ինքնուրույն և իր միջոցներով մասնակցելու վերապատրաստումների.
14) օգտվելու օրենքներով և ուսումնական հաստատության կանոնադրությամբ իրեն վերապահված իրավունքներից, լիազորություններից և խրախուսման ձևերից:
2. Մանկավարժական աշխատողը պարտավոր է`
1) հարգել և պաշտպանել սովորողի իրավունքներն ու ազատություները, պատիվն ու արժանապատվությունը.
2) նպաստել երեխայի կրթության իրավունքի իրացմանը` հաշվի առնելով յուրաքանչյուրի կրթական կարիքների առանձնահատկությունները.
3) նպաստել ուսումնական հաստատությունում սովորողների կողմից հանրակրթական (հիմնական և լրացուցիչ) ծրագրերի յուրացման և առարկայական չափորոշիչների ապահովման գործընթացին, ինչպես նաև ուսուցման մեթոդների կիրառման միջոցով համապատասխան գիտելիքների, հմտությունների ձեռքբերմանը, արժեքային համակարգի ձևավորմանը, իրականացնել հանրակրթական ծրագրերը.
4) ապահովել սովորողների ուսումնառության ակնկալվող վերջնարդյունքներով նկարագրված գիտելիքը, հմտությունները, արժեքները և դիրքորոշումները, նպաստել կարողունակությունների ձևավորմանը.
5) հետևողականորեն կատարելագործել իր առարկայական և մասնագիտական գիտելիքներն ու հմտությունները, իրականացնել ստեղծագործական և հետազոտական աշխատանքներ.
6) համագործակցել ծնողների հետ երեխաների կրթության կազմակերպման և ընտանեկան դաստիարակության հարցերում.
7) համագործակցել գործընկերների հետ փորձի փոխանակման և մասնագիտական գործունեության արդյունավետության բարձրացման նպատակով.
7.1) իր պաշտոնի նկարագրին համապատասխան` մասնակցել վերապատրաստումների` Հայաստանի Հանրապետության կառավարության որոշմամբ սահմանված կարգի և ժամանակացույցի համաձայն.
8) պահպանել ուսումնական հաստատության կանոնադրությամբ, ներքին իրավական ակտերով, ներքին կարգապահական կանոններով և ուսումնական հաստատությունների մանկավարժական աշխատողների բարեվարքության կանոններով (վարքականոնով) սահմանված պահանջները, ապահովել ուսումնադաստիարակչական գործառույթները.
9) սովորողների մեջ ձևավորել պատշաճ վարքագիծ ու վարվելակերպ, դաստիարակել հայրենասիրություն.
10) սովորողների մեջ զարգացնել ինքնուրույնություն, նախաձեռնություն և ստեղծագործական ունակություններ:
3. Մանկավարժական աշխատողների համար ուսումնական հաստատության, նրա հիմնադրի, կրթության պետական կառավարման լիազորված մարմնի, տարածքային կառավարման և տեղական ինքնակառավարման մարմինների, սոցիալական գործընկերների, կազմակերպությունների, անհատների կողմից կարող են սահմանվել բարոյական և նյութական խրախուսման ձևեր` շնորհակալագիր, գովասանագիր, դրամական խրախուսում կամ ուսումնական հաստատության կանոնադրությամբ սահմանված այլ ձևեր:
Դավիթ Մուրադյան 