Bu bavul benim için geçmişten ve çocukluk hatıralarımdan çok şey taşıyan tanıdık ve çekici bir eşyaydı, ama şimdi ona dokunamıyordum bile. Niye? Elbette ki bavulun içindeki gizli yükün esrarengiz ağırlığı yüzünden.

Այս ճամպրուկը ծանոթ ու գրավիչ իր էր, որն այնքան բան էր իմ անցյալից և մանկության հիշողություններից պահում, բայց հիմա ես նույնիսկ չէի կարողանում դիպչել դրան: Ինչո՞ւ։ Իհարկե, ճամպրուկի ներսում թաքնված բեռի խորհրդավոր ծանրության պատճառով։

Bu ağırlığın anlamından söz edeceğim şimdi. Bir odaya kapanıp, bir masaya oturup, bir köşeye çekilip kağıtla kalemle kendini ifade eden insanın yaptığı şeyin, yani edebiyatın anlamı demek bu.

Այս կշիռի իմաստից հիմա կխոսեմ։ Սա անում է այն մարդը, ով սենյակում փակվելով, մի սեղանի շուրջ նստելով, մի անկյունում տեղավորվելով, թղթով ու գրիչով արտահայտվում է, այն է՝ գրականություն։

Babamın bavuluna dokunup onu bir türlü açamıyordum, ama içindeki defterlerin bazılarını biliyordum. Bazılarına bir şeyler yazarken babamı görmüştüm.

Ես չէի կարողանում դիպչել հորս ճամպրուկին և բացել այն, բայց նրա մեջի տետրերից մի քանիսը գիտեի։ Տեսել եմ, թե ինչպես էր հայրս գրում մի քանիսի մեջ։

Bavulun içindeki yük ilk defa duyduğum bir şey değildi. Babamın büyük bir kütüphanesi vardı, gençlik yıllarında, 1940’ların sonunda, İstanbul’da şair olmak istemiş, Valéry’yi Türkçe’ye çevirmiş, ama okuru az, yoksul bir ülkede şiir yazıp edebi bir hayatın zorluklarını yaşamak istememişti. Babamın babası dedemzengin bir iş adamıydı, babam rahat bir çocukluk ve gençlik geçirmişti, edebiyat için, yazı için zorluk çekmek istemiyordu. Hayatı bütün güzellikleriyle seviyordu, onu anlıyordum.

Ճամպրուկի մեջ բեռը այն չէր, ինչ ես առաջին անգամ էի լսում։ Հայրս մեծ գրադարան ուներ, երիտասարդության տարիներին՝ 1940-ականների վերջին, նա ուզում էր բանաստեղծ լինել Ստամբուլում, “Վալերին” թարգմանեց թուրքերեն, բայց չցանկացավ բանաստեղծություն գրել և ապրել աղքատ երկրում՝ կյանքի դժվարություններով։ Հորս հայրը՝ պապս, մեծահարուստ գործարար էր, հայրս հարմարավետ մանկություն ու պատանություն ուներ, չէր ուզում դժվարություններ ունենալ գրականության ու գրելու համար։ Նա սիրում էր կյանքը՝ իր բոլոր գեղեցկություններով, ես դա հասկանում էի։

Beni babamın bavulunun içindekilerden uzak tutan birinci endişe tabii ki okuduklarımı beğenmeme korkusuydu. Babam da bunu bildiği için tedbirini almış, bavulun içindekileri ciddiye almayan bir hava da takınmıştı. Yirmi beş yıllık bir yazarlık hayatından sonra bunu görmek beni üzüyordu. Ama edebiyatı yeterince ciddiye almadığı için babama kızmak bile istemiyordum. Asıl korkum, bilmek, öğrenmek bile istemediğim asıl şey ise babamın iyi bir yazar olması ihtimaliydi. Babamın bavulunu asıl bundan korktuğum için açamıyordum. Üstelik nedeni kendime açıkça söyleyemiyordum bile․

Ինձ հորս ճամպրուկի պարունակությունից հեռու պահելու առաջնային մտահոգությունը, իհարկե, իմ կարդացածը չհավանելու վախն էր: Քանի որ հայրս գիտեր դա, նա ձեռնարկեց իր նախազգուշական միջոցները և դրդեց ճամպրուկի պարունակությանը լուրջ չվերաբերվել։ Քսանհինգ տարի գրողի կյանք ունենալուց հետո սա տեսնելը տխրեցրեց ինձ: Բայց ես նույնիսկ չէի ուզում զայրանալ հորս վրա, գրականությանը բավական լուրջ չվերաբերվելու համար։ Իմ իրական վախը, գլխավորը, որ ես չէի ուզում իմանալ կամ նույնիսկ սովորել, այն էր, որ հայրս լավ գրող կլինի: Ես չկարողացա բացել հորս ճամպրուկը, քանի որ վախենում էի դրանից։ Եվ ես նույնիսկ չկարողացա ինքս ինձ հստակ ասել պատճառը։

Çünkü babamın bavulundan gerçek, büyük bir edebiyat çıkarsa babamın içinde bir bambaşka adam olduğunu kabul etmem gerekecekti. Bu korkutucu bir şeydi. Çünkü ben o ilerlemiş yaşımda bile babamın yalnızca babam olmasını istiyordum; yazar olmasını değil.

Որովհետև եթե հորս ճամպրուկից դուրս գար իրական, մեծ գրականություն, ես պետք է խոստովանեմ, որ հայրս իր ներսում բոլորովին այլ մարդ էր։ Սարսափելի բան էր։ Որովհետև նույնիսկ իմ մեծ տարիքում ես ուզում էի, որ հայրս միայն իմ հայրը լինի. գրող չլինելով։

Benim için yazar olmak, insanın içinde gizli ikinci kişiyi, o kişiyi yapan alemi sabırla yıllarca uğraşarak keşfetmesidir: Yazı deyince önce romanlar, şiirler, edebiyat geleneği değil, bir odaya kapanıp, masaya oturup, tek başına kendi içine dönen ve bu sayede kelimelerle bir yeni alem kuran insan gelir gözümün önüne. Bu adam, ya da bu kadın, daktilo kullanabilir, bilgisayarın kolaylıklarından yararlanabilir, ya da benim gibi otuz yıl boyunca dolmakalemle kağıt üzerine, elle yazabilir. Yazdıkça kahve, çay, sigara içebilir․

Ինձ համար գրող լինելը նշանակում է բացահայտել ներսում թաքնված երկրորդ մարդուն, այն ոլորտը, որը ստիպում է այդ մարդուն՝ տարիներ շարունակ համբերատար պայքարել։ Երբ մտածում եմ գրելու մասին, նախ մտածում եմ մի մարդու մասին, ով փակվում է սենյակում, նստում սեղանի շուրջ, վերածվում իր մեջ և այդպիսով ստեղծում է նոր աշխարհ բառերով: Այս տղամարդը կամ այս կինը կարող է ինձ նման երեսուն տարի օգտագործել գրամեքենա, վայելել համակարգչի հարմարավետությունը կամ ձեռքով գրել գրիչով թղթի վրա: Նա կարող է խմել, սուրճ, թեյ, ծխել ծխախոտ, ինչպես գրում է։