Թունավոր նյութերը օդում, թթվային անձրևներ

Եթե դուք ապրում եք քաղաքային տարածքում, ապա ամենայն հավանականությամբ, դուք հավանաբար տեսել եք ծուխով լցված օդ: Դա զարմանալի չէ, այն պատճառով, որ աղտոտման մեծ մասը պայմանավորված է տրանսպորտային միջոցների արտանետումներով և արդյունաբերական գործարանների արտադրանքներով: Հետաքրքիր է, որ ուսումնասիրությունները ցույց են տալիս, որ մետրոպոլիտենային տարածքում բնակվելը կարող է իրականում կրճատել ձեր կյանքի տևողությունը 2-ից 3 տարի: Կարևոր է հասկանալ, թե որոնք են հիմնական աղտոտող նյութերը, և ինչ կարող են անել մարդիկ, իրենց կրած վնասը նվազեցնելու համար:

Մթնոլորտն աղտոտում են քիմիական նյութերը։ Մթնոլորտն աղտոտող հիմնական նյութերից են ածխաթթվական (CO₂) ու շմոլ (CO) գազերը, ծծմբի և ազոտի օքսիդները, ֆրեոնները և այլն: Դրանց քանակի ավելացման գլխավոր պատճառը նավթի, գազի, քարածխի, կենցաղային և արդյունաբերական թափոնների ու փայտի այրումն է: CO և CO₂ գազերի արտանետումների ամենամեծ բաժինն ընկնում է հատկապես ավտոմոբիլային տրանսպորտին: 

Ծծմբային գազի՝ ծծմբի երկօքսիդի (SO₂) առաջացման աղբյուրը մինչև 5–7% ծծումբ պարունակող ածխի և մազութի այրումն է: Մթնոլորտում ծծմբի երկօքսիդը փոխարկվում է ծծմբի եռօքսիդի (SO₃), որը օդում  վերածվում է ծծմբական թթվի և թթվային անձրևների ձևով թափվում է գետին: 

Ազոտի մոնօքսիդի (NO) և ազոտի երկօքսիդի (NO₂) առաջացման հիմնական աղբյուրը բենզինով ու դիզելային վառելիքով աշխատող ներքին այրման շարժիչներն են, ազոտական թթվի արտադրությունը: NO₂-ը դեղին գույնի կայուն գազ է և մթնոլորտում պահպանվում է երկար ժամանակ: Հաճախ քաղաքների օդն այդ գազից ստանում է շագանակագույն երանգ: 

Ավտոտրանսպորտի արտանետած ածխաջրածինները, հատկապես` քաղցկեղածին, շատ են նավթամթերքների թերայրումից առաջացող մրի ու գուդրոնի մեջ:

Չափազանց վնասակար նյութեր են ֆրեոնները՝ մի շարք ածխաջրածինների հալոգեն ածանցյալները, որոնք հանգեցնում են օզոնային շերտի քայքայման, ինչի հետևանքով մեծանում է մարդկանց մաշկի քաղցկեղի առաջացման վտանգը:

Գազից բացի, մթնոլորտ են թափանցում և կախույթի ձևով պահպանվում պինդ ածխածինը (մուր) և ծանր մետաղները:

Որոշակի կլիմայական պայմաններում անդրամանուշակագույն ճառագայթների ազդեցությամբ տեղի է ունենում օդի երկրորդային աղտոտում՝ լուսաքիմիական սմոգ, երբ առաջնային աղտոտող նյութերը քայքայվում են՝ գոյացնելով աղտոտող նոր նյութեր:  Ջէկերը, արդյունաբերական ձեռնարկությունները և տրանսպորտը մթնոլորտ են արտանետում ոչ միայն վտանգավոր նյութեր, այլև մեծ քանակությամբ ջերմություն, ինչի հետևանքով մթնոլորտը տաքանում է, փոխվում են օդի խոնավությունն ու շարժունությունը՝ հանգեցնելով ջերմային աղտոտման: 

Բույսերի և կենդանիների նեխման հետևանքով օդ են թափանցում նաև բազմաթիվ ախտածին մանրէներ:

Շրջակա միջավայրի պաշտպանության գործակալությունը ներկայացնում է ամենատարածված և վտանգավոր օդի թունավոր նյութերից 6-ը: Այդ օդային աղտոտիչները հատուկ սպառնալիք են ներկայացնում շրջակա միջավայրի, ինչպես նաև մարդկանց առողջության համար: Դրանք նաև մարմնական վնաս պատճառելու ներուժ ունեն: Հիմնական օդի աղտոտիչներն են՝ օզոնը, ածխածնի մոնօքսիդը, ծծմբի երկօքսիդը, կապարը, ազոտի օքսիդները և այլ մասնիկներ:

Ջերմոցային գազերը օդի աղտոտման մեկ այլ շատ վտանգավոր ձև են: Այս գազերը հանգեցրել են գլոբալ տաքացմանը, ինչը պատասխանատու է Երկրի էկոհամակարգում տեղաշարժի համար: Մարդիկ փորձում են կրճատել իրենց «ածխածնի հետքը» կամ իրենց թողած ածխաթթու գազի քանակը: Նրանք դա անում են վերամշակմամբ ՝ ավելի քիչ հաճախականությամբ վարելով իրենց մեքենաները: Կառավարությունը նույնպես լուրջ է վերաբերվում այս խնդրին ՝ ավելացնելով գազի հարկը, որպեսզի մարդիկ խնայեն գազի օգտագործումը:

Օզոն

Հողային մակարդակի օզոնը տարբերվում է օզոնից, որը մարդկանց պաշտպանում է արևից: Այն իրականում ստեղծվում է գետնի մեջ, երբ անկայուն օրգանական միացությունները քիմիապես արձագանքում են ազոտի օքսիդներին արևի լույսի առկայության դեպքում: Այս քիմիական նյութերը ավտոտրանսպորտային միջոցների արտանետումների, էլեկտրական կոմունալ ծառայությունների և արդյունաբերական օբյեկտների արտանետումների, քիմիական լուծիչների և գազի գոլորշիների հետևանք են: Օզոնը կարող է վնասակար ազդեցություն ունենալ ձեր առողջության վրա, հատկապես, եթե ձեզ մոտ ախտորոշվել է ասթմա, COPD կամ բրոնխիտ: Օզոնը կարող է նաև վնասակար ազդեցություն ունենալ էկոհամակարգի վրա ՝ փոփոխություններ առաջացնելով բնակավայրերի որակի, սննդանյութերի ցիկլերի և ջրի մեջ:

Ածխածնի մոնոքսիդ

Այրման գործընթացի հետևանք, ածխածնի երկօքսիդի արտանետումներն ամենից հաճախ գալիս են տրանսպորտի աղբյուրներից: Ածխածնի երկօքսիդը վնասակար է մարմնի համար, ինչը խանգարում է օրգաններին թթվածին հասցնելը: Բարձր մակարդակներում այն միասին դադարեցնում է թթվածնի առաքումը և մահվան պատճառ է դառնում:

Ծծմբի դիօքսիդ

Էլեկտրակայաններում և այլ արդյունաբերական օբյեկտներում բրածո վառելիքի այրումը պատասխանատու է ծծմբի երկօքսիդի արտադրության մեծ մասի համար: Այն նաև չափազանց վնասակար է շնչառական համակարգի համար ՝ առաջացնելով ասթմայի ախտանիշներ: Ծծմբի երկօքսիդը կարող է ռեակցիայի մեջ մտնել օդում տարբեր միացությունների հետ` կազմելով փոքր մասնիկներ: Այս մասնիկները կարող են ներթափանցել թոքեր և սրացնել էմֆիզեմայի հիվանդները, ինչպես նաև նրանք, ովքեր տառապում են սրտի հիվանդությունից:

Կապար

Օդի մեջ կապարի արտանետումները կտրուկ նվազել են ՝ որպես շրջակա միջավայրի պահպանության գործակալության կողմից ուղիղ գազը հանելու գործողությունների անմիջական արդյունք:

Ազոտի օքսիդներ

Էլեկտրակայաններից, ճանապարհային տրանսպորտից և արտաճանապարհային տրանսպորտային միջոցներից ձևավորված արտանետումների արդյունքում ազոտի օքսիդները քիմիական այն նյութերից են, որոնք ներգրավված են վնասակար մանր մասնիկների աղտոտման և հողային մակարդակի օզոնի ձևավորման մեջ: Հայտնի է շնչառական հյուծում առաջացնելու և առողջության հետ կապված մի շարք այլ խնդիրներ:

Ածխածնի դիօքսիդ

Ջերմոցային այս գազը շնչառության բնական արդյունքն է: Այն կապված է նաև հանածո վառելիքի այրման հետ:

Մեթան

Գալիս է անասունների արտանետվող գազից և ճահիճներից:

Հետազոտական աշխատանքի նյութի աղբյուրները՝ այստեղ, 2

Թթվային անձրևներ

Վերջերս բավականին հաճախ կարելի է լսել, որ թթվային անձրև է սկսվել: Դա տեղի է ունենում այն ​​ժամանակ, երբ բնությունը, օդը և ջուրը փոխազդում են տարբեր աղտոտվածության հետ: Նման տեղումները հանգեցնում են մի շարք բացասական հետևանքների.

• հիվանդություններ մարդկանց մեջ;
• գյուղատնտեսական բույսերի մահ;
• ջրային մարմինների աղտոտում;
• անտառային տարածքների կրճատում:

Թթվային անձրևը տեղի է ունենում քիմիական միացությունների արդյունաբերական արտանետումների, նավթամթերքների և այլ վառելիքների այրման պատճառով: Այս նյութերը աղտոտում են մթնոլորտը: Այնուհետև ամոնիակը, ծծումբը, ազոտը և այլ նյութերը փոխազդում են խոնավության հետ՝ առաջացնելով անձրևի թթվացում:

Մթնոլորտում արդյունաբերական արտանետումների (քլորաջրածին, ծծմբի ու ազոտի երկօքսիդներ) և խոնավության փոխազդեցության հետևանքով հաճախ առաջանում են թթվային (թթու պարունակող) տեղումներ (անձրև, ձյուն): Թթվային անձրևները թթվեցնում են ջրային ավազանները և հողերը, որի հետևանքով ոչնչանում են ջրային օրգանիզմները, վնասվում կամ չորանում են բույսերն ու ծառատեսակները: Թթվային անձրևների ազդեցությամբ ստորերկրյա ջրերում մեծանում է մետաղների, օրինակ՝ կապարի, պղնձի, ցինկի, կադմիումի, ալյումինի պարունակությունը, որոնք արմատների միջոցով ներծծվում ու վնասում են բույսերը:

Թթվային անձրևներից խուսափելու ամենահուսալի միջոցը մթնոլորտը չաղտոտելն է, քանի որ մթնոլորտ արտանետված նյութը նորից որսալ անհնարին է: Դրա համար պետք է արտանետվող գազերն առավելագույնս զտվեն, ավտոմեքենաների համար ստեղծվեն վառելիքի այնպիսի տեսակներ, որոնք վնասակար նյութեր չեն պարունակում:

Թթվային անձրևի պատճառները

Թունավոր տեղումների պատճառները տեխնածին են և բնական: Արդյունաբերության և տեխնոլոգիայի զարգացման արդյունքում գործարանները, գործարանները և տարբեր ձեռնարկություններ սկսեցին հսկայական քանակությամբ ազոտ և ծծմբի օքսիդներ արտանետել օդ: Այսպիսով, երբ ծծումբը մտնում է մթնոլորտ, այն փոխազդում է ջրային գոլորշիների հետ և առաջացնում ծծմբական թթու: Նույնը պատահում է ազոտի երկօքսիդի հետ, ազոտական ​​թթու է առաջանում, թափվում մթնոլորտային տեղումների հետ միասին:

Մթնոլորտային աղտոտման մեկ այլ աղբյուր են ավտոմեքենաների արտանետվող գազերը: Օդը հայտնվելուց հետո վնասակար նյութերը օքսիդանում են և ընկնում գետնին ՝ թթվային անձրևի տեսքով: Ազոտի և ծծմբի արտանետումը մթնոլորտ տեղի է ունենում ջերմաէլեկտրակայաններում տորֆի և ածխի այրման արդյունքում: Ազոտի միացությունները արտանետվում են շինանյութերի արտադրության ընթացքում:

Թթվային անձրևի ազդեցությունը

Թթվային անձրևի հետևանքները շատ են: Այսպիսի անձրևի տակ հայտնված մարդիկ կարող են փչացնել իրենց առողջությունը: Մթնոլորտային այս երևույթը առաջացնում է ալերգիա, ասթմա և ուռուցքաբանական հիվանդություններ: Նաև անձրևները աղտոտում են գետերն ու լճերը, ջուրը դառնում է անօգտագործելի: Ջրերի բոլոր բնակիչները վտանգի տակ են, ձկների հսկայական բնակչություն կարող է սատկել:

Թթվային անձրևն ընկնում է գետնին և աղտոտում հողը: Սա հյուծում է հողի բերրիությունը, բերքի քանակը նվազում է: Քանի որ մթնոլորտային տեղումները տեղի են ունենում մեծ տարածքներում, դա բացասաբար է ազդում ծառերի վրա, ինչը նպաստում է դրանց չորացմանը: Քիմիական տարրերի ազդեցության արդյունքում ծառերի նյութափոխանակության գործընթացները փոխվում են, և արմատների զարգացումը արգելակվում է: Բույսերը դառնում են զգայուն ջերմաստիճանի փոփոխությունների նկատմամբ: Ցանկացած թթվային անձրևից հետո ծառերը կարող են կտրուկ թափել տերևները:

Թթվային անձրևի խնդրի լուծումը

Թթվային անձրևի խնդիրը գլոբալ բնույթ ունի: Այս առումով, այն հնարավոր է լուծել միայն այն դեպքում, եթե համատեղվեն հսկայական թվով մարդկանց ջանքերը: Այս խնդրի լուծման հիմնական մեթոդներից մեկը ջրի և օդի մեջ վնասակար արդյունաբերական արտանետումների կրճատումն է: Բոլոր ձեռնարկությունները պետք է օգտագործեն մաքրող ֆիլտրեր և սարքավորումներ: Խնդրի առավել երկարաժամկետ, թանկ, բայց և ամենահեռանկարային լուծումը հետագայում էկոլոգիապես մաքուր ձեռնարկությունների ստեղծումն է: Բոլոր ժամանակակից տեխնոլոգիաները պետք է օգտագործվեն ՝ հաշվի առնելով շրջակա միջավայրի վրա գործունեության ազդեցության գնահատումը:

Տրանսպորտի ժամանակակից եղանակները մեծ վնաս են հասցնում մթնոլորտին: Դժվար թե մարդիկ առաջիկայում հրաժարվեն իրենց մեքենաներից: Այնուամենայնիվ, այսօր ներկայացվում են էկոլոգիապես մաքուր նոր տրանսպորտային միջոցներ: Սրանք հիբրիդներ և էլեկտրական մեքենաներ են: Tesla-ի նման մեքենաներն արդեն ճանաչում են ստացել աշխարհի տարբեր երկրներում: Նրանք աշխատում են հատուկ վերալիցքավորվող մարտկոցներով: Էլեկտրական սկուտերները նույնպես աստիճանաբար դառնում են ժողովրդականություն: Բացի այդ, մի մոռացեք ավանդական էլեկտրական տրանսպորտի մասին՝ տրամվայներ, տրոլեյբուսներ, մետրո, էլեկտրագնացքներ:

Պետք է հիշել նաև, որ մարդիկ իրենք են պատասխանատու օդի աղտոտման համար: Պետք չէ մտածել, որ այս խնդրի մեղավորը մեկ ուրիշն է, և դա հատուկ կախված չէ ձեզանից: Դա ամբողջովին ճիշտ չէ: Իհարկե, մեկ մարդ ի վիճակի չէ մեծ քանակությամբ թունավոր և քիմիական արտանետումներ մթնոլորտ ներմուծել: Այնուամենայնիվ, մարդատար ավտոմեքենաների կանոնավոր օգտագործումը հանգեցնում է այն փաստի, որ դուք պարբերաբար արտանետվող գազերը մթնոլորտ եք բաց թողնում, և դա հետագայում դառնում է թթվային անձրևի պատճառ:

Ցավոք, ոչ բոլոր մարդիկ են տեղյակ այնպիսի բնապահպանական խնդրի մասին, ինչպիսին է թթվային անձրևը: Այսօր այս խնդրի վերաբերյալ կան բազմաթիվ ֆիլմեր, հոդվածներ ամսագրերում և գրքեր, ուստի բոլորը կարող են հեշտությամբ լրացնել այդ բացը, գիտակցել խնդիրը և սկսել գործել ի շահ դրա լուծման:

Աշխատանքի նյութի աղբյուրները՝ այստեղ, 2