Բնութագրեք հետևյալ տարրերը՝ ածխածին, ջրածին, թթվածին, ազոտ, ֆոսֆոր, ծծումբ, նատրիում, կալիում, կալցիում, մագնեզիում, ալյումին, երկաթ, ֆտոր, քլոր, բրոմ, յոդ, սիլիցիում, մանգան, պղինձ, ցինկ ըստ հետևյալ սխեմայի՝
- քիմիական տարրի նշանը…….
- կարգաթիվը…..
- միջուկի լիցքը …..
- հարաբերական ատոմային զանգվածը՝ Ar
- ատոմի բաղադրությունը ….
- մեկ ատոմի զանգվածը m0,(գ)
- ո՞ր պարբերության տարր է …
- ո՞ր խմբի և ենթախմբի տարր է …
- ատոմի էլեկտրոնային թաղանթի կառուցվածքը՝էլեկտրոնների բաշխումն ըստ էներգետիկ մակարդակների,էլեկտրոնային բանաձևը, նաև քվանտային բջիջներով
- մետաղ է,`թե ոչմետաղ
Ինչպիսի՞ պարզ և բարդ նյութերի օրինակներ գիտեք, որոնց բաղադրության մեջ առկա են այդ տարրի ատոմներ` բերեք տարբեր տարրերի հետ առաջացրած միացությունների բանաձևերը և անվանեք:
1. Ածխածին (C)

- քիմիական տարրի նշանը — C (carboneum)
- կարգաթիվը — 6
- միջուկի լիցքը — + (դրական)
- հարաբերական ատոմային զանգվածը՝ Ar (C)=12
- ատոմի բաղադրությունը — N=A-Z; N=12-6=6; -6e C(6p, 6n)
- մեկ ատոմի զանգվածը m0(գ)=12*1․66*10-24գ=19.92*10-23գ
- ո՞ր պարբերության տարր է — երկրորդ պարբերության տարր է
- ո՞ր խմբի և ենթախմբի տարր է — 4 խմբի և գլխավոր ենթախմբի
- ատոմի էլեկտրոնային թաղանթի կառուցվածքը՝ էլեկտրոնների բաշխումն ըստ էներգետիկ մակարդակների, էլեկտրոնային բանաձևը, նաև քվանտային բջիջներով — 2 էլեկտրոնային մակարդակ )2)4; Էլեկտրոնային բանաձև — 2s22p2
- մետաղ է,`թե ոչմետաղ — ոչմետաղ
2. Ջրածին (H)

- քիմիական տարրի նշանը — H (hydrogenium)
- կարգաթիվը — 1
- միջուկի լիցքը — + (դրական)
- հարաբերական ատոմային զանգվածը՝ Ar (H)= 1
- ատոմի բաղադրությունը — N=A-Z; N=1-1=0; -1e H(1p, 0n)
- մեկ ատոմի զանգվածը m0(գ)=1*1.66*10-24գ=1.66*10-23գ
- ո՞ր պարբերության տարր է — առաջին պարբերության տարր է
- ո՞ր խմբի և ենթախմբի տարր է — 7 խմբի և գլխավոր ենթախմբի
- ատոմի էլեկտրոնային թաղանթի կառուցվածքը՝ էլեկտրոնների բաշխումն ըստ էներգետիկ մակարդակների, էլեկտրոնային բանաձևը, նաև քվանտային բջիջներով — 1 էլեկտրոնային մակարդակ )1; Էլեկտրոնային բանաձև — 1s2
- մետաղ է,`թե ոչմետաղ — ոչմետաղ
3. Թթվածին (O)

- քիմիական տարրի նշանը — O (oxygenium)
- կարգաթիվը — 8
- միջուկի լիցքը — + (դրական)
- հարաբերական ատոմային զանգվածը՝ Ar (O)= 16
- ատոմի բաղադրությունը — N=A-Z; N=16-8=8; -8e O(8p, 8n)
- մեկ ատոմի զանգվածը m0(գ)=16*1.66*10-24գ=26.56*10-23գ
- ո՞ր պարբերության տարր է — երկրորդ պարբերության տարր է
- ո՞ր խմբի և ենթախմբի տարր է — 6 խմբի և գլխավոր ենթախմբի
- ատոմի էլեկտրոնային թաղանթի կառուցվածքը՝ էլեկտրոնների բաշխումն ըստ էներգետիկ մակարդակների, էլեկտրոնային բանաձևը, նաև քվանտային բջիջներով — 2 էլեկտրոնային մակարդակ )2)6; Էլեկտրոնային բանաձև — 2s22p4
- մետաղ է,`թե ոչմետաղ — ոչմետաղ
4. Ազոտ (N)

- քիմիական տարրի նշանը — N (nitrogenium)
- կարգաթիվը — 7
- միջուկի լիցքը — + (դրական)
- հարաբերական ատոմային զանգվածը՝ Ar (N)= 14
- ատոմի բաղադրությունը — N=A-Z; N=14-7=7; -7e N(7p, 7n)
- մեկ ատոմի զանգվածը m0(գ)=14*1.66*10-24գ=23.24*10-23գ
- ո՞ր պարբերության տարր է — երկրորդ պարբերության տարր է
- ո՞ր խմբի և ենթախմբի տարր է — 5 խմբի և գլխավոր ենթախմբի
- ատոմի էլեկտրոնային թաղանթի կառուցվածքը՝ էլեկտրոնների բաշխումն ըստ էներգետիկ մակարդակների, էլեկտրոնային բանաձևը, նաև քվանտային բջիջներով — 2 էլեկտրոնային մակարդակ )2)5; Էլեկտրոնային բանաձև — 2s22p3
- մետաղ է,`թե ոչմետաղ — ոչմետաղ
5. Ֆոսֆոր (P)

- քիմիական տարրի նշանը — P (phosphorus)
- կարգաթիվը — 15
- միջուկի լիցքը — + (դրական)
- հարաբերական ատոմային զանգվածը՝ Ar (P)=31
- ատոմի բաղադրությունը — N=A-Z; N=31-15=16; -15n P(15p, 16n)
- մեկ ատոմի զանգվածը m0(գ)=15*1.66*10-24գ=24.9*10-23գ
- ո՞ր պարբերության տարր է — երրորդ պարբերության տարր է
- ո՞ր խմբի և ենթախմբի տարր է — 5 խմբի և գլխավոր ենթախմբի
- ատոմի էլեկտրոնային թաղանթի կառուցվածքը՝ էլեկտրոնների բաշխումն ըստ էներգետիկ մակարդակների, էլեկտրոնային բանաձևը, նաև քվանտային բջիջներով — 3 էլեկտրոնային մակարդակներ )2)8)5; Էլեկտրոնային բանաձև — 3s22p3
- մետաղ է,`թե ոչմետաղ — ոչմետաղ
6. Ծծումբ (S)

- քիմիական տարրի նշանը — S (sulfur)
- կարգաթիվը — 16
- միջուկի լիցքը — + (դրական)
- հարաբերական ատոմային զանգվածը՝ Ar (S)=32
- ատոմի բաղադրությունը — N=A-Z; N=32-16=16; -16n S(16p, 16n)
- մեկ ատոմի զանգվածը m0(գ)=32*1.66*10-24գ=53.12*10-23գ
- ո՞ր պարբերության տարր է — երրորդ պարբերության տարր է
- ո՞ր խմբի և ենթախմբի տարր է — 6 խմբի և գլխավոր ենթախմբի
- ատոմի էլեկտրոնային թաղանթի կառուցվածքը՝ էլեկտրոնների բաշխումն ըստ էներգետիկ մակարդակների, էլեկտրոնային բանաձևը, նաև քվանտային բջիջներով — 3 էլեկտրոնային մակարդակներ )2)8)6; Էլեկտրոնային բանաձև — 3s23p4
- մետաղ է,`թե ոչմետաղ — ոչմետաղ
7. Նատրիում (Na)

- քիմիական տարրի նշանը — Na (natrium)
- կարգաթիվը — 11
- միջուկի լիցքը — + (դրական)
- հարաբերական ատոմային զանգվածը՝ Ar (Na)=23
- ատոմի բաղադրությունը — N=A-Z; N=23-11=12; -11n Na(11p, 12n)
- մեկ ատոմի զանգվածը m0(գ)=23*1.66*10-24գ=38.18*10-23գ
- ո՞ր պարբերության տարր է — երրորդ պարբերության տարր է
- ո՞ր խմբի և ենթախմբի տարր է — 1 խմբի և գլխավոր ենթախմբի
- ատոմի էլեկտրոնային թաղանթի կառուցվածքը՝ էլեկտրոնների բաշխումն ըստ էներգետիկ մակարդակների, էլեկտրոնային բանաձևը, նաև քվանտային բջիջներով — 3 էլեկտրոնային մակարդակներ )2)8)1; Էլեկտրոնային բանաձև — 3s1
- մետաղ է,`թե ոչմետաղ — մետաղ
8. Կալիում (K)

- քիմիական տարրի նշանը — K (kalium)
- կարգաթիվը — 19
- միջուկի լիցքը — + (դրական)
- հարաբերական ատոմային զանգվածը՝ Ar (K)=39
- ատոմի բաղադրությունը — N=A-Z; N=39-19=20; -19n K(19p, 20n)
- մեկ ատոմի զանգվածը m0(գ)=39*1.66*10-24գ=64.74*10-23գ
- ո՞ր պարբերության տարր է — չորրորդ պարբերության տարր է
- ո՞ր խմբի և ենթախմբի տարր է — 1 խմբի և գլխավոր ենթախմբի
- ատոմի էլեկտրոնային թաղանթի կառուցվածքը՝ էլեկտրոնների բաշխումն ըստ էներգետիկ մակարդակների, էլեկտրոնային բանաձևը, նաև քվանտային բջիջներով — 4 էլեկտրոնային մակարդակներ )2)8)8)1; Էլեկտրոնային բանաձև — 4s1
- մետաղ է,`թե ոչմետաղ — մետաղ
9. Կալցիում (Ca)

- քիմիական տարրի նշանը — Ca (calcium)
- կարգաթիվը — 20
- միջուկի լիցքը — + (դրական)
- հարաբերական ատոմային զանգվածը՝ Ar (Ca)=40
- ատոմի բաղադրությունը — N=A-Z; N=40-20=20; -20n Ca(20p, 20n)
- մեկ ատոմի զանգվածը m0(գ)=40*1.66*10-24գ=66.4*10-23գ
- ո՞ր պարբերության տարր է — չորրորդ պարբերության տարր է
- ո՞ր խմբի և ենթախմբի տարր է — 2 խմբի և գլխավոր ենթախմբի
- ատոմի էլեկտրոնային թաղանթի կառուցվածքը՝ էլեկտրոնների բաշխումն ըստ էներգետիկ մակարդակների, էլեկտրոնային բանաձևը, նաև քվանտային բջիջներով — 4 էլեկտրոնային մակարդակներ )2)8)8)2; Էլեկտրոնային բանաձև — 4s2
- մետաղ է,`թե ոչմետաղ — մետաղ
10. Մագնեզիում (Mg)

- քիմիական տարրի նշանը — Mg (magnesium)
- կարգաթիվը — 12
- միջուկի լիցքը — + (դրական)
- հարաբերական ատոմային զանգվածը՝ Ar (Mg)=24
- ատոմի բաղադրությունը — N=A-Z; N=24-12=12; -12n Mg(12p, 12n)
- մեկ ատոմի զանգվածը m0(գ)=24*1.66*10-24գ=14.45*10-23գ
- ո՞ր պարբերության տարր է — երրորդ պարբերության տարր է
- ո՞ր խմբի և ենթախմբի տարր է — 2 խմբի և գլխավոր ենթախմբի
- ատոմի էլեկտրոնային թաղանթի կառուցվածքը՝ էլեկտրոնների բաշխումն ըստ էներգետիկ մակարդակների, էլեկտրոնային բանաձևը, նաև քվանտային բջիջներով — 3 էլեկտրոնային մակարդակներ )2)8)2; Էլեկտրոնային բանաձև — 3s2
- մետաղ է,`թե ոչմետաղ — մետաղ
11. Երկաթ (Fe)

- քիմիական տարրի նշանը — Fe (ferrum)
- կարգաթիվը — 26
- միջուկի լիցքը — + (դրական)
- հարաբերական ատոմային զանգվածը՝ Ar (Fe)=56
- ատոմի բաղադրությունը — N=A-Z; N=56-26=30; -26n Fe(26p, 30n)
- մեկ ատոմի զանգվածը m0(գ)=56*1.66*10-24գ=92.96*10-23գ
- ո՞ր պարբերության տարր է — չորրորդ պարբերության տարր է
- ո՞ր խմբի և ենթախմբի տարր է — 8 խմբի և երկրորդական ենթախմբի
- ատոմի էլեկտրոնային թաղանթի կառուցվածքը՝ էլեկտրոնների բաշխումն ըստ էներգետիկ մակարդակների, էլեկտրոնային բանաձևը, նաև քվանտային բջիջներով — 4 էլեկտրոնային մակարդակներ )2)8)14)2; Էլեկտրոնային բանաձև — 3d64s2
- մետաղ է,`թե ոչմետաղ — մետաղ
12. Ֆտոր (F)

- քիմիական տարրի նշանը — F (fluorum)
- կարգաթիվը — 9
- միջուկի լիցքը — + (դրական)
- հարաբերական ատոմային զանգվածը՝ Ar (F)=19
- ատոմի բաղադրությունը — N=A-Z; N=19-9=10; -9n F(9p, 10n)
- մեկ ատոմի զանգվածը m0(գ)=19*1.66*10-24գ=31.54*10-23գ
- ո՞ր պարբերության տարր է — երկրորդ պարբերության տարր է
- ո՞ր խմբի և ենթախմբի տարր է — 6 խմբի և գլխավոր ենթախմբի
- ատոմի էլեկտրոնային թաղանթի կառուցվածքը՝ էլեկտրոնների բաշխումն ըստ էներգետիկ մակարդակների, էլեկտրոնային բանաձևը, նաև քվանտային բջիջներով — 2 էլեկտրոնային մակարդակներ )2)7 ; Էլեկտրոնային բանաձև — 2s22p5
- մետաղ է,`թե ոչմետաղ — ոչմետաղ
13. Քլոր (Cl)

- քիմիական տարրի նշանը — Cl (chlorium)
- կարգաթիվը — 17
- միջուկի լիցքը — + (դրական)
- հարաբերական ատոմային զանգվածը՝ Ar (Cl)=35
- ատոմի բաղադրությունը — N=A-Z; N=35-17=18; -17n Cl(17p, 18n)
- մեկ ատոմի զանգվածը m0(գ)=35*1.66*10-24գ=58.1*10-23գ
- ո՞ր պարբերության տարր է — երրորդ պարբերության տարր է
- ո՞ր խմբի և ենթախմբի տարր է — 6 խմբի և գլխավոր ենթախմբի
- ատոմի էլեկտրոնային թաղանթի կառուցվածքը՝ էլեկտրոնների բաշխումն ըստ էներգետիկ մակարդակների, էլեկտրոնային բանաձևը, նաև քվանտային բջիջներով — 3 էլեկտրոնային մակարդակներ )2)8)7 ; Էլեկտրոնային բանաձև — 3s23p5
- մետաղ է,`թե ոչմետաղ — ոչմետաղ
14. Բրոմ (Br)

- քիմիական տարրի նշանը — Br (bromum)
- կարգաթիվը — 35
- միջուկի լիցքը — + (դրական)
- հարաբերական ատոմային զանգվածը՝ Ar (Br)=80
- ատոմի բաղադրությունը — N=A-Z; N=80-30=45; -35n Br(35p, 45n)
- մեկ ատոմի զանգվածը m0(գ)=80*1.66*10-24գ=132.8*10-23գ
- ո՞ր պարբերության տարր է — չորրորդ պարբերության տարր է
- ո՞ր խմբի և ենթախմբի տարր է — 6 խմբի և գլխավոր ենթախմբի
- ատոմի էլեկտրոնային թաղանթի կառուցվածքը՝ էլեկտրոնների բաշխումն ըստ էներգետիկ մակարդակների, էլեկտրոնային բանաձևը, նաև քվանտային բջիջներով — 4 էլեկտրոնային մակարդակներ )2)8)18)7; Էլեկտրոնային բանաձև — 3d104s24p5
- մետաղ է,`թե ոչմետաղ — ոչմետաղ
15. Յոդ (I)

- քիմիական տարրի նշանը — I (iodum)
- կարգաթիվը — 53
- միջուկի լիցքը — + (դրական)
- հարաբերական ատոմային զանգվածը՝ Ar (I)=127
- ատոմի բաղադրությունը — N=A-Z; N=127-53=74; -53n I(53p, 74n)
- մեկ ատոմի զանգվածը m0(գ)=127*1.66*10-24գ=210.82*10-23գ
- ո՞ր պարբերության տարր է — հինգերորդ պարբերության տարր է
- ո՞ր խմբի և ենթախմբի տարր է — 6 խմբի և գլխավոր ենթախմբի
- ատոմի էլեկտրոնային թաղանթի կառուցվածքը՝ էլեկտրոնների բաշխումն ըստ էներգետիկ մակարդակների, էլեկտրոնային բանաձևը, նաև քվանտային բջիջներով — 5 էլեկտրոնային մակարդակներ )2)8)18)18)7 ; Էլեկտրոնային բանաձև — 4d105s25p5
- մետաղ է,`թե ոչմետաղ — ոչմետաղ
16. Սիլիցիում (Si)

- քիմիական տարրի նշանը — Si (silicium)
- կարգաթիվը — 14
- միջուկի լիցքը — + (դրական)
- հարաբերական ատոմային զանգվածը՝ Ar (Si)=28
- ատոմի բաղադրությունը — N=A-Z; N=28-14=14; -14n Si(14p, 14n)
- մեկ ատոմի զանգվածը m0(գ)=28*1.66*10-24գ=46.48*10-23գ
- ո՞ր պարբերության տարր է — երրորդ պարբերության տարր է
- ո՞ր խմբի և ենթախմբի տարր է — 4 խմբի և գլխավոր ենթախմբի
- ատոմի էլեկտրոնային թաղանթի կառուցվածքը՝ էլեկտրոնների բաշխումն ըստ էներգետիկ մակարդակների, էլեկտրոնային բանաձևը, նաև քվանտային բջիջներով — 3 էլեկտրոնային մակարդակներ )2)8)4; Էլեկտրոնային բանաձև — 3s23p2
- մետաղ է,`թե ոչմետաղ — մետաղանման
17. Մանգան (Mn)

- քիմիական տարրի նշանը — Mn (manganum)
- կարգաթիվը — 25
- միջուկի լիցքը — + (դրական)
- հարաբերական ատոմային զանգվածը՝ Ar (Mn)=55
- ատոմի բաղադրությունը — N=A-Z; N=55-25=30; -25n Mn(25p, 30n)
- մեկ ատոմի զանգվածը m0(գ)=55*1.66*10-24գ=91.3*10-23գ
- ո՞ր պարբերության տարր է — չորրորդ պարբերության տարր է
- ո՞ր խմբի և ենթախմբի տարր է — 6 խմբի և երկրորդական ենթախմբի
- ատոմի էլեկտրոնային թաղանթի կառուցվածքը՝ էլեկտրոնների բաշխումն ըստ էներգետիկ մակարդակների, էլեկտրոնային բանաձևը, նաև քվանտային բջիջներով — 4 էլեկտրոնային մակարդակներ )2)8)13)2 ; Էլեկտրոնային բանաձև — 3d54s2
- մետաղ է,`թե ոչմետաղ — մետաղ
18. Պղինձ (Cu)

- քիմիական տարրի նշանը — Cu (cuprum)
- կարգաթիվը — 29
- միջուկի լիցքը — + (դրական)
- հարաբերական ատոմային զանգվածը՝ Ar (Cu)=64
- ատոմի բաղադրությունը — N=A-Z; N=64-29=35; -29n Cu(29p, 35n)
- մեկ ատոմի զանգվածը m0(գ)=64*1.66*10-24գ=106.4*10-23գ
- ո՞ր պարբերության տարր է — չորրորդ պարբերության տարր է
- ո՞ր խմբի և ենթախմբի տարր է — 4 խմբի և գլխավոր ենթախմբի
- ատոմի էլեկտրոնային թաղանթի կառուցվածքը՝ էլեկտրոնների բաշխումն ըստ էներգետիկ մակարդակների, էլեկտրոնային բանաձևը, նաև քվանտային բջիջներով — 4 էլեկտրոնային մակարդակներ )2)8)18)1 ; Էլեկտրոնային բանաձև — 3d104s1
- մետաղ է,`թե ոչմետաղ — մետաղ
19. Ցինկ (Zn)

- քիմիական տարրի նշանը — Zn (zincum)
- կարգաթիվը — 30
- միջուկի լիցքը — + (դրական)
- հարաբերական ատոմային զանգվածը՝ Ar (Zn)=65
- ատոմի բաղադրությունը — N=A-Z; N=65-30=35; -30n Zn(30p, 35n)
- մեկ ատոմի զանգվածը m0(գ)=65*1.66*10-24գ=107.9*10-23գ
- ո՞ր պարբերության տարր է — չորրորդ պարբերության տարր է
- ո՞ր խմբի և ենթախմբի տարր է — 2 խմբի և երկրորդ ենթախմբի
- ատոմի էլեկտրոնային թաղանթի կառուցվածքը՝ էլեկտրոնների բաշխումն ըստ էներգետիկ մակարդակների, էլեկտրոնային բանաձևը, նաև քվանտային բջիջներով — 4 էլեկտրոնային մակարդակներ )2)8)18)2; Էլեկտրոնային բանաձև — 3d104s2
- մետաղ է,`թե ոչմետաղ — մետաղ
20. Արծաթ (Ag)

- քիմիական տարրի նշանը — Ag (argentum)
- կարգաթիվը — 47
- միջուկի լիցքը — + (դրական)
- հարաբերական ատոմային զանգվածը՝ Ar (Ag)=108
- ատոմի բաղադրությունը — N=A-Z; N=108-47=61; -47n Ag(47p, 61n)
- մեկ ատոմի զանգվածը m0(գ)=108*1.66*10-24գ=179.28*10-23գ
- ո՞ր պարբերության տարր է — հինգերորդ պարբերության տարր է
- ո՞ր խմբի և ենթախմբի տարր է — 1 խմբի և երկորդական ենթախմբի
- ատոմի էլեկտրոնային թաղանթի կառուցվածքը՝ էլեկտրոնների բաշխումն ըստ էներգետիկ մակարդակների, էլեկտրոնային բանաձևը, նաև քվանտային բջիջներով — 5 էլեկտրոնային մակարդակներ )2)8)18)18)1; Էլեկտրոնային բանաձև — 4d105s1
- մետաղ է,`թե ոչմետաղ — մետաղ
21. Ոսկի (Au)

- քիմիական տարրի նշանը — Au (aurum)
- կարգաթիվը — 79
- միջուկի լիցքը — + (դրական)
- հարաբերական ատոմային զանգվածը՝ Ar (Au)=197
- ատոմի բաղադրությունը — N=A-Z; N=197-79=118; -79n Au(79p, 118n)
- մեկ ատոմի զանգվածը m0(գ)=197*1.66*10-24գ=327.02*10-23գ
- ո՞ր պարբերության տարր է — վեցերորդ պարբերության տարր է
- ո՞ր խմբի և ենթախմբի տարր է — 1 խմբի և երկորդական ենթախմբի
- ատոմի էլեկտրոնային թաղանթի կառուցվածքը՝ էլեկտրոնների բաշխումն ըստ էներգետիկ մակարդակների, էլեկտրոնային բանաձևը, նաև քվանտային բջիջներով — 6 էլեկտրոնային մակարդակներ )2)8)18)32)18)1; Էլեկտրոնային բանաձև — 4f145d106s1
- մետաղ է,`թե ոչմետաղ — մետաղ