Day: 13.10.2020

Կատարմանժամկետը՝ 10.10-15.10

Պարսից քաղաքականությունը Հայաստանում

Վարդանանց պատերազմը

Աղբյուրնեը՝Հայոցպատմությանդասագիրք, 7-րդ դասարան,  էջ 35-42

Վարդանանց պատերազմ

449թ. պարսկական արքունիքը հատուկ հրովարտակով դիմեց «հայոց բոլոր մեծամեծերին»: Նրանց առաջարկվում էր կրոնափոխ լինել, ընդունել պարսից պաշտոնական կրոնը՝ զրադաշտականությունը: Պարսից արքունիքը չէր թաքցնում, որ իր բուն նպատակը Հայաստանն ու հարևան երկրները վերջնականապես իրեն ենթարկելն է: Պարսիկները վստահ էին, որ հայերի զրադաշտական դառնալու դեպքում նրանց կհետևեն նաև վրացիներն ու աղվանները: Հայ ավագանին պարտավոր էր կամ հանգամանալից պատասխանել և կամ էլ ներկայանալ Տիզբոն ու բացատրություն տալ արքունի ատյանին: Հայերը լավ էին հասկանում, որ կրոնափոխության առաջարկը հեռուն գնացող նպատակներ է հետապնդում: Պարսկաստանը դրանով փորձում էր զրկել հայերին հոգևոր-մշակութային ինքնատիպությունից, հեշտացնել նրանց ձուլումը պարսիկների հետ:

Հայոց մարզպանը, հայ հոգևոր առաջնորդները և նախարարները, այդ թվում` կաթողիկոսի տեղապահ Հովսեփ Վայոցձորեցին Արտաշատում հրավիրեցին հատուկ ժողով: Մասնակիցների թվում էին նաև Մեսրոպ Մաշտոցի և Սահակ Պարթևի աշակերտները, որոնք քաջատեղյակ էին ժամանակի աստվածաբանական ու փիլիսոփայական գրականությանը: Պարսից արքունիքին ուղղված պատասխան նամակում նրանք հիմնավորապես պաշտպանում էին քրիստոնեական հավատքի ճշմարտացիությունը: «Այս հավատից մեզ ոչ ոք չի կարող խախտել, ո՛չ հրեշտակները և ո՛չ մարդիկ, ո՛չ սուրը և ո՛չ հուրը, ո՛չ ջուրը և ո՛չ էլ որևէ այլ դառն հարված»,- գրում էին նրանք: Այսպիսով` հայերը կտրուկ մերժեցին կրոնափոխության առաջարկը։

Երկրի ճանաչված ղեկավարներից սպարապետ Վարդան Մամիկոնյանը, ընդառաջելով նախարարների ու ժողովրդի ցանկությանը, անցնում է երկրի զինված ուժերի գլուխ: Շարժման այս փուլում Վասակ Սյունին ապստամբության գլխավոր ղեկավարներից էր: Երկիրը պարսկական ավերումից փրկելու նպատակով նա փորձում էր հանգստացնել պարսիկ մոգպետին, որպեսզի նա հայերի դեմ չգրգռի պարսից արքունիքը, միաժամանակ մասնակցում էր ապստամբության նախապատրաստությանը: Նա բոլորի հետ մեկտեղ «անսուտ երդում տվեց սուրբ Ավետարանի վրա»:

Ապստամբության ոգին համակել էր բոլորին: Ժողովրդի տարբեր խավերին միավորել էր պարսկական իշխանությունների դեմ համընդհանուր ատելությունը: Ապստամբներն ուխտեցին չդավաճանել ընդհանուր գործին և համատեղ պայքարել թշնամու դեմ: Ապստամբները հարձակվեցին այն բերդերի, ավանների և քաղաքների վրա, որտեղ պարսից կայազորներ էին հաստատված: Շուտով նրանց ձեռքն անցան երկրի հինավուրց մայրաքաղաք Արտաշատը, Վանը, անառիկ ամրոցներից Գառնին, Անին, Արտագերսը և այլն: Ժողովուրդն ամենուրեք զինվում էր և պատրաստվում կյանքի գնով պաշտպանելու հայրենիքը:

Շարժման ծավալումը

Ապստամբների թիվն օրեցօր ավելանում էր, իսկ թշնամական զորագնդերն արդեն դուրս էին քշվել երկրից: Երկիրը փաստորեն անկախացել էր: Հազարապետի, մաղխազի և մեծ դատավարության գործակալությունները վերստին գլխավորեցին Վահան Ամատունին, Խորեն Խորխոռունին և Հովսեփ Վայոցձորեցին: Հայ նախարարները պատրաստվում էին վերականգնել հայոց անկախ թագավորությունը: Այդ նպատակով նախարարական տարբեր խմբավորումներ առաջ են քաշում իրենց թեկնածուներին: Հայոց գահը զբաղեցնելու հավակնություններ ունեին առաջին հերթին ապստամբության հիմնական ղեկավարները՝ Վարդան Մամիկոնյանը և Վասակ Սյունին: Այդ մեծ նպատակին հասնելու համար անհրաժեշտ էր պարսիկների դեմ պայքարում դաշնակիցներ ձեռք բերել, շարժման մեջ ներգրավել հարևան բախտակից ժողովուրդներին: Դաշինք կնքելու և օգնություն ստանալու նպատակով հայերը դիմեցին Բյուզանդիային: Սակայն կայսրը ոչ միայն մերժեց հայերին, այլև վերստին հաստատեց պարսիկների հետ հին դաշինքը և նրանց խոստացավ չօգնել հայերին: Բյուզանդիան պարսից արքունիքին նաև տեղյակ պահեց հայերի ապստամբական ծրագրերին: Միաժամանակ Հայաստանի բյուզանդական մասի հայ իշխաններին արգելվեց օժանդակել իրենց պարսկահպատակ ազգակիցներին:

Եղիշեի «Վասն Վարդանա և Հայոց պատերազմին» աշխատությունը

Բյուզանդիայի թշնամական դիրքորոշումը, սակայն, ապստամբներին չհուսահատեցրեց: Նրանք քաջ գիտակցում էին, որ պետք է հույսը դնել առաջին հերթին սեփական ուժերի վրա: Հայերն անգամ պատրաստ էին օգնելու պարսիկների դեմ ապստամբած իրենց բախտակից հարևաններին:

Պարսկական հալածանքներն ապստամբություն ծնեցին նաև հարևան Աղվանքում, որը գտնվում էր Կուր գետի, Կովկասյան լեռնաշղթայի և Կասպից ծովի միջև: IV դ. 30-ական թթ. Աղվանքը քրիստոնեություն էր ընդունել, իսկ դարավերջին ընկել Պարսկաստանի տիրապետության տակ: Պարսիկների դեմ պայքարում հայտնվելով ծանր կացության մեջ՝ աղվաններն օգնության խնդրանքով դիմեցին հայերին: Հայաստան եկած աղվանից եպիսկոպոսն ու հազարապետը հաղորդեցին, որ պարսկական բանակն ու մոգերը ներխուժել են Աղվանք և բռնությամբ կրակապաշտություն են տարածում: Հայերը որոշեցին օգնության ձեռք մեկնել հարևան ժողովրդին:

Ապստամբության ղեկավարները հայկական զորքը բաժանեցին երեք մասի: Առաջինի հրամանատար կարգեցին Ներշապուհ Արծրունի իշխանին և ուղարկեցին Հեր ու Զարևանդ գավառներ՝ Ատրպատականի կողմից պաշտպանելու երկրի սահմանները: Երկրորդ զորաբանակը Վարդան Մամիկոնյանի գլխավորությամբ օգնության շտապեց աղվաններին: Երրորդ զորաբանակը Վասակ Սյունու ղեկավարությամբ մնաց երկրում: Մարզպանի խնդիրն էր անհրաժեշտության դեպքում օգնություն ցույց տալ մյուս զորաբանակներին և պահպանել կարգն ու կանոնը երկրում:

Վարդան Մամիկոնյանը զորքով թշնամուն հանդիպեց Խաղխաղ քաղաքի մոտ (ներկայիս Ղազախ քաղաքի մերձակայքում): Հայկական փոքրաթիվ զորաբանակը որոշեց ճակատամարտ տալ և կանխել պարսիկների հնարավոր հարձակումն Աղվանքից: Հակառակորդին ջախջախելուց և փախուստի մատնելուց հետո հայոց բանակն անցավ Կուրը և աղվանից զորքերի հետ Աղվանքը մաքրեց պարսկական զորամասերից: Վարդան Մամիկոնյանը շարունակեց առաջխաղացումը մինչև Ճորա (Հոնաց) պահակի ամրությունները և դաշինք կնքեց հոների հետ: Հոները պարտավորվեցին օգնել հայերին պարսիկների դեմ պայքարում:

Մինչ սպարապետն Աղվանքում էր, Հայաստանում վիճակը լարվեց: Վասակ Սյունին տեսնելով, որ օգնություն չկա ոչ Բյուզանդիայից, ոչ էլ հոներից, իր կողմը գրավեց մի խումբ հայ նախարարների և պարսկական ավերիչ արշավանքից երկիրը զերծ պահելու նպատակով որոշեց լեզու գտնել պարսից արքունիքի հետ: Նա ձգտում էր կանխել հայերի ռազմական բախումը պարսկական գերակշիռ ուժերի հետ: Ստանալով պարսից արքունիքի համաձայնությունը՝ Վասակը հայտարարեց, որ Հազկերտը հրաժարվել է կրոնափոխության ծրագրից և պատրաստ է ներել ապստամբներին: Թերևս նրան այդ քայլին մղեց նաև իր որդիների` Տիզբոնում պատանդ լինելու հանգամանքը, քանի որ նրանք կարող էին մահապատժի ենթարկվել: Բացի այդ՝ նա սկսել էր երկյուղել, որ օգնության բացակայության դեպքում ապստամբությունը կպարտվի, և նա կկորցնի ոչ միայն մարզպանի պաշտոնը, այլև Սյունյաց նահապետի ժառանգական իրավունքը: Այս ամենի հետևանքով Վասակը, փաստորեն, դրժեց համատեղ պայքարելու իր երդումը և հեռացավ ապստամբությունից:

Ստանալով այս անհանգստացնող լուրերը՝ Վարդան Մամիկոնյանը հապճեպ վերադարձավ Հայաստան, իսկ Վասակ Սյունին ապստամբների ճնշման ներքո քաշվեց Սյունիք: 450-451թթ. ձմեռն էր, սպառվել էին պարենի պաշարները: Ուստի սպարապետն արձակեց իր զորաբանակը՝ գարնան վերջին հավաքելու ծրագրով:

Պարսկական բանակը դեպի Հայաստան շարժվեց 451թ. գարնանը: Վարդան Մամիկոնյանի հրամանով հայոց զորքը հավաքվեց Այրարատում և արագորեն շարժվեց թշնամուն ընդառաջ: Սպարապետը ցանկանում էր ճակատամարտ տալ հայ-պարսկական սահմանում և կանխել երկրի ավերումը: Սակայն Մուշկան Նյուսալավուրտի հրամանատարությամբ պարսկական զորքն արդեն անցել էր Հեր ու Զարևանդ գավառները և շարժվում էր դեպի երկրի խորքը: Պարսիկների հսկայական բանակն ուժեղացված էր ընտիր հեծելազորով՝ Մատյան գնդով, ու մարտական փղերով: Պարսիկները շուտով մտան Վասպուրականի Արտազ գավառ և բանակ դրեցին Տղմուտ գետի աջ ափին՝ Ավարայրի դաշտում: Շատ չանցած այստեղ հասավ նաև հայոց բանակը և դիրքեր զբաղեցրեց գետի ձախ ափին:

Իմ բլոգում ես նյութ եմ տեղադրել,որում ես պատմում եմ ճակատամարտերի մասին։Կարող եք նայել այս հղումով

Կարդալ 5-8-րդ գլուխները (Երկրորդ մաս)

Բառային, տեքստային առաջադրանքներ.

• Բացատրիր տրված բառերը բառարանի օգնությամբ. անխռով, ջանալ, կոկարդ, զարհուրելի, որոտ, ամեհի, երերալ, վեհ, ճաղատ, սոսկում, խանդավառ,

Անխռով-համերաշխ,հանդարտ

Ջանալ-աշխատել,գործել

Կոկարդ-գլխարկի դուրս եկած մասը

Զարհուրելի-սարսափելի,սոսկալի

Որոտ-անձրև

Ամեհի-վիթխարի,հսկա

Երերալ-տատանվել,տարուբերվել

Վեհ-վսեմ,հպարտ

Ճաղատ-անմազ,քյաչալ

Սոսկում-սարսափում,վախենում

Խանդավառ-եռանդուն,զվարթ

• Գավրոշն այս աշխարհի գործերի մասին ունեցած իր փորձից հասկացավ, որ Օվերնցին հարբած է: — Ի՞նչ կյանքի փորձ ուներ Գավրոշը:

Գավրոշը մեծ փորձ ուներ։Ամեն գիշեր,երբ նա գնում էր և բարձրանում այն փղու վրա,որտեղ պետք է քներ,նա տեսնում էր շատ մարդկանց ոչ սթափ վիճակում։Նա փորձ ուներ,որովհետև տեսնում էր։Նաև լինում էին դեպքեր,որ նա օգնում էր ապօրինի վիճակի մարդկանց։

• Ահա թե ծերությունից դողացողները ինչ են սովորեցնում նրանց, ովքեր վախից դողում են: — Ի՞նչ են սովորեցնում:

Ծերերը կամ հնօրյաները դողէրոցք ր դող են ունենում,որովհետև նրանք առողջության հետ խնդիրներ ունեն։

• Այս երկխոսությունը Գավրոշի բնավորության ի՞նչ գիծ է ի դերև հանում.

— Տամ քեզ իմ զենքը:

— Չէ, մեծ հրացանը տուր:

Այստեղ երևում է տղայի համարձակությունը և վստահությունը և ուժը իր մեջ։Նա վստահ էր,որ նա կարող է հաղթահարել թշնամիներին և կկարողանա պաշտպանել իր երկիրը։

Ավարտել վիպակը, որից հետո համեմատության համար կարդալ Հ.Թումանյանի «Գիքորը» պատմվածքը:

Ես կարդացի <<Գիքոր>>պատմվածքը և դիտեցի ֆիլմը։Իհարկե երկուսի ճակատագրերը դաժան եղան։Մեկը հիվանդացավ և կամաց-կամաց մահացավ,իսկ մյուսը պատերազմի ժամանակ նահատակվեց։Հիմա ես համեմատություն կանեմ․

Գիքոր-ալարկոտ,թախծոտ,համբերատար,խելացի,ուժեղ,մեծահոգի․

Գավրոշ-անված,ինքնավստահ,ուժեղ,ազնիվ,մեծահոգի,մեծ մարդ,պիտանի,համբերատար,ուրախ,ժիր․

Երկուսն էլ շատ դաժան մահացան,բայց ավելի դաժան մահացավ Գավրոշը,որովետև նա նահատակվեց պատերազմի ժամանակա,երբ երգում էր երգը։Նրան գնդակը կպավ ճակատին և նա մահացավ,իսկ Գիքորը ընդհակառակը։Նա չգնաց պատերազմի իր կյանքը վտանգելու,այլ մնաց այն խանութում,որտեղ աշխատում էր։Անցան ամիսներ և նա սկսեց հիվանդանալ։Այդ հիվանդությունը բուժել չէր ստացվում և նա կամաց-կամաց մահացավ։Ավելի դաժան էր Գավրոշինը,որովհետև նա նահատավեց պատերազմի ժամանակ,երգի ժամանակ,բայց նա շատ ուրախ էր,որ կարողացաավ օգնել իր ազգին։

Քիմիական նյութերի  ճանաչումը ըստ ֆիզիկական.քիմիական և ֆիզիոլոգիական հատկությունների:

Ֆիզիկական հատկություններն են` նյութի ագրեգատային վիճակը,գույնը,հոտը,համը,լուծելիությունը ջրում,պլաստիկությունը,խտությունը,ջերմա- և էլեկտրահաղորդականությունը և այլն:
Քիմիական հատկություններն են՝ տվյալ նյութը ինչպիսի այլ նյութերի հետ է փոխազդում առաջացնելով նոր նյութեր:
Ֆիզիոլոգիական հատկություններն են`նյութի աղդեցությունը կենդանի օրգանիզմների վրա:

1․Երկաթին բնութագրական չէ հետևյալ ֆիզիկական հատկությունները․

Երկաթի ֆիզիկական հատկությունները

Երկաթը էլեկտահաղորդիչ է,ունի մետաղական փայլ,սովորական պայմաններում պինդ վիճակում է,ունի բարձր ջերմահաղորդականություն։

Երկաթին բնութագրական չէ սովորական պայմաններում հեղուկ վիճակում լինելը․

2․Հաստատեք համապատասխանություն հետևյալ նյութերի ու դրանց բնորոշ հատկությունների միջև․

1․Խմելու սոդա — պինդ է, ջրում լուծվում է, սպիտակ է, բյուրեղային է

2․Երկաթ — Պինդ է, մետաղական ձայլ ունի, հոտ չունի

3․Քացախ — հեղուկ է, թափանցիկ է, հոտ ունի,

4.Ջուր — հեղուկ է, հոտ չունի, թափանցիկ է, անգույն է։

Հարցեր և վարժություններ

Դիտարկումը դա ուշադրության կենտրոնացումն է, որի ընթացքում ուսումնասիրվում է կոնկրետ օբյեկտը:Արդյունավետ կլինի փորձի ժամանակ։

Վարկածը դու ենթադրությունն է, իսկ եզրակացությունը — դու ապացույցն է տվյալ փորձի օբյեկտի վերաբերյալ,որ տվյալները բավական ճիշտ են։

Փորձը դա օբյեկտի հետ աշխատանքն է, որի ընթացքում դու պարզում ես նրա հատկությունները:

Ալյումինի նյութի վերաբերյալ։

Մանրադիտակի

Դիտարկում

Դիտարկումը ուշադրության կենտրոնացումն է ճանաչվող օբյեկտի վրա՝ այն ուսումնասիրելու նպատակով:

Ջուր,թվարված են ջրի ֆիզիկական հատկությունները․

12-16 октября

Просмотрите ролик , обсудите

1.Ответьте на вопросы
Кто из вас бывал в цирке и что там видели?
Что умеют делать на арене цирка разные артисты – люди и животные?

2.Прочитайте текст

На арене цирка

Цирк – это тоже театр, но артисты в нём не только люди, но и животные. Люди играют свои роли, животные – свои. Чтобы животные стали актёрами, их надо учить. Обучают животных дрессировщики. Они дрессируют животных, то есть учат их исполнять номера. На арене цирка выступают медведи и собаки, кошки и львы, обезьяны и голуби, лошади, слоны и тигры. Медведи катаются на велосипедах, на машинах, танцуют, ходят на задних лапах. Собачки бегают и прыгают, кошки катаются на спинах собак, львы прыгают через огненный обруч .В цирке выступают и фокусники. Зрители никак не могут понять, как эти артисты делают свои фокусы. Весь мир видел фокусы знаменитых армянских фокусников Арутюна и Амаяка Акопянов. В антракте на арену цирка выбегают клоуны. Обычно клоунов бывает двое. Один из них – весёлый, другой – грустный. На них смешные широкие штаны с большими карманами, огромные ботинки. У них большой красный нос, на голове часто бывает парик. Клоуны спорят друг с другом, толкают друг друга, падают, шутят и смешат зрителей. Самым известным армянским клоуном был Леонид Енгибаров. Армянский цирк знают во многих странах мира.

3. Что вы можете добавить про армянский цирк? Напишите.

Я могу добавить про армянский цирк то, что он очень красивый и большой. В цирке показывают разнообразные фокусы, смешные роли и страшные моменты .Я несколько раз ходил в цирк ,смотрел и радовался смотря на моменты .Клоун очень смешил нас и делал разные трюки и роли .Самый запоминаемый был тот трюк ,на которого было очень трудно и очень страшно было смотреть .Циркач засунул голову в пасть льва или крокодила(я не помню)) и потом закрыл пасть .А когда он отрыл то голова было цела.

4. Переведите отрывок текста на армянский.

Каштанка
Молодая рыжая собака бегала взад и вперёд по улице. Иногда она останавливалась, поднимала то одну, то другую лапу и думала, как это она потерялась. Каштанка помнила, что по дороге она прыгала, забегала во дворы и бегала за собаками. Хозяин сердито кричал на неё, говорил, что она плохо себя ведёт.
Стало темно. Шёл крупный, пушистый снег. Никто не обращал на Каштанку внимания. Она села у какого-то подъезда и стала плакать. Ей было холодно и очень хотелось есть.

Կաշտանկա

Փոքրիկ,խարտյաշ շունը վազում էր դես ու դեն փողոցով։Մեկ-մեկ նա կանգ էր առնում,բարձրացնում էր մեկ,հետո մյուս թաթը և մտածում,թե ինչպես նա կարողացավ մոլորվել։Կաշտանկան հիշում էր,որ ճանապարհին նա թռչկոտում էր,մտնում էր տարբեր այգիներ և վազում էր ուրիշ շների ետևից։Տերը զայրացած գոռում էր նա վրա,ասում էր,որ նա իրեն շատ վատ է պահում։Մթնեց։Գալիս էր մեծ,փափուկ ձյուն։Ոչ-մեկ նրա վրա ուշադրություն չէր դարձնում։Նա նստեց ինչ-որ մուտքի մոտ և սկսեց լաց լինել։Իրեն շատ ցուրտ էր և նա շատ էր ուզում ուտել։

Грамматический материал

5. Вставьте недостающие орфограммы. Объясните написание приставок.

Обманчивый лес

Однажды, охотясь в густом лесу, король Генрих напал на след прекрасной горной козы и, преследуя ее, отстал от своей охотничьей свиты на большое расстояние.

Раздраженные запахом зверя, его собаки так увлеклись погоней, что вскоре не стало слышно даже их лая. Между тем незаметно загущался вечер, и не ступила ночь. Тут король понял, что заблудился. И вдали доносились призывные звуки охотничьих рогов, но чем ближе, как казалось королю, он шел к ним, тем слабее звучали рога. С досадой вспомнил Генрих о том, как обивчивы и капризны громкие звуки в горных лесах и какой предательский пересмешник – горное эхо. Но было уже поздно. Предстояло переночевать в лесу.

6.Вставьте пропущенные буквы, распределяя слова по столбикам (пре-, при-)
Придорожный, приоткрыть, преодолеть, препятствие, присесть на скамью, приглушить, приморский, пресытиться, пренебрегать, превращение, преследование , признаться, призирать труса, прибрежный, преображение, приступить к делу, приостановить, превосходный, преобразование, преграда, приручить, , пристроить, , знаки препинания, презабавный котенок.

7. Закончите предложения, используя слова, данные ниже.
1. В субботу Мария ходила в банк, потому что она хотела обменять деньги.
2. В среду мы пойдём в библиотеку, потому что мы хотим взять новый учебник. 3. Вчера Андрей и Анна были на выставке 4. Сейчас я хочу пойти на почту 5. В воскресенье мы ездили на выставку 6. В субботу мои друзья пойдут в спортклуб.7. Наташа идет на кинотеатр ,,Родина,,, потому что она хочет посмотреть новый фильм.
Слова: банк, библиотека, почта, выставка, спортклуб, кинотеатр «Родина».

 Напишите предложения, используя глаголы в настоящем времени.
Образец: Как вы … (чувствовать себя)? – Как вы себя чувствуете?
1. Где вы живёте(жить)? 2. Вы учитесь или работаете (учиться, работать)? 3. Ваш друг занимается спортом (заниматься)? 4. Где вы покупаете продукты (покупать)? 5. Андрей ждёт Нину(ждать), а она опаздывает (опаздывать). 6. Вы хорошо танцуете (танцевать)? 7. А как вы поёте (петь)? 8. Вы смотрели телевизор (смотреть)? 9. Вы можете помочь мне (мочь)? 10. Я люблю играть в футбол (любить).