Շփման ուժ:Շփման ուժի դերը բնության մեջ և կենցաղում:

26․04-30․04

Թեման․<<ՈՒժեր>>՝

Գ.Մխիթարյանի <<Գիտելիքների ստուգման առաջադրանքներ մաս I >>-ից էջ39-ից

մինչև էջ 51-ի տարբերակները կրկնել,քանի ,որ հաջորդ դասը լինելու է այդ տարբերակներից ինքնաստուգում։

Է..Ղազարյանի դասագրքից էջ173-ից լուծել 82 խնդրից սկսած,քանի հատ որ կարող եք։

5․04-9․04;12․04-16․04;19․04-23․04

Թեման․Շփման ուժ:Շփման ուժի դերը բնության մեջ և կենցաղում:

Դասարանում քննարկվող հարցեր.

Լաբորատոր աշխատանք «Շփման ուժի չափումը ուժաչափով,տարբեր մակերևույթների վրա»

Քննարկվող հարցեր.

1.Բերել շփման առկայությունը հաստատող օրինակներ:

Մերկասառույցի ժամանակ կոշիկի ներբանի և սառույցի միջև շփումը մեծացնելու համար սառույցի վրա ավազ են լցնում, ճանապարհի առավել վտանգավոր հատվածներում ավտոմեքենայի անվադողերին հատուկ շղթաներ են հագցնում և այլն:

Փորձենք շարժել սեղանին դրված ծանր գիրքը ՝ նրա վրա ազդող հորիզոնական ուղղված ուժով: Կնկատենք, որ ազդող ուժը բավականաչափ փոքր է, այսինքն գիրքը դադարի վիճակում է: Եվ սկսում է շարժվել միայն այն դեպքում, երբ ազդող ուժ է լինում: Այդ ուժը մարմնի և սեղանի մակերևույթների միջև առաջացած դադարի շփման ուժն է:

2.Ինչով է պայմանավորված շփումը

Շփման ուժը պայմանավորված է շփման ուժի մեծության և շփվող մարմինների ողորկության ձևից:

3.Թվարկել շփման տեսակները և բերել օրինակներ:

Մարմինների հպվող մակերևույթների միջև առաջացող և միմյանց նկատմամբ նրանց շարժումը խոչընդոտող ուժը կոչվում է դադարի շփման ուժ:

Սահքի շփման ուժ: Առաջանում է, եթե մի մարմինը սահում է մյուս մարմնի մակերևույթին: Այդպիսի ուժ է առաջանում, երբ ձյան վրա սահնակն է սահում, հատակի վրայով բազմոցը կամ պահարանն են քաշում:

33135823-Illustration-of-a-boy-and-girl-sledding-in-winter-Stock-Vector-w1292.jpg

2. Գլորման շփման ուժ: Այդպիսի ուժ է առաջանում, երբ ցանկացած մարմին գլորվում է մեկ այլ մարմնի մակերևույթին՝ շարժվում է անիվներով:

Օրինակի համար,երբ ավտոմեքենան շարժվում է ուղղությամբ:

3. Դադարի շփման ուժ: Այդ ուժն առաջանում է, երբ մենք փորձում ենք տեղից շարժել դադարի վիճակում գտնվող մարմինը:Դադարի շփման ուժը մեծությամբ միշտ հավասար է քաշող, հրող ուժին և հակառակ է ուղղված դրան:Եթե դաշնամուրը տեղափոխելու համար ազդող ուժը բավականաչափ մեծ չէ, ապա այն տեղից չի շարժվի: Պատճառը հատակի կողմից պահարանի վրա ազդող դադարի շփման ուժն է:

4.Օրինակներով ցույց տալ,որ միևնույն պայմաններում գլորման շփման ուժը փոքր է սահքի շփման ուժից:

Գլորման շփման ուժը փոքր է, որովհետև երբ սահնակը սղալով է իջնում, նրան հեշտ է կանգնացնելը։ Նա դիպչելով մի մեծ քարի կկանգնի, իսկ գլորվող սահնակը վրայով կանցնի և դժվար կլինի նրան կանգնացնել։

5.Բերել շփման դրսևորման օգտակար օրինակներ

Շփման ուժի օգտակար օրինակ է ավտոյի անիվները:Որովհետև հենց նրանց շնորհիվ է ավտոմեքենան շարժվու,նաև միանում է շփման ուժը:

6.Բերել շփման դրսևորման վնասակար օրինակներ

Բանավոր

7.Ինչպես կարելի է մեծացնել շփումը

Շփումը կարելի է մեծացնել տարբեր մարմիններով,որոնք կխոչընդոտ են մեր մարմնի շփման ուժին:

8.Ինչպես կարելի է փոքրացնել շփումը

Շփման ուժը կարելի փոքրցնել ֆիզիկապես,փոխելով տարբեր քսուկներ և յուղեր,նաև կարելի է փոքրացնել շփման ուժը ուղղության խորթուբորդություններով.

9.Բերեք օրինակներ,երբ մարմնի վրա միաժամանակ ազդում է մի քանի ուժ;

Օրինակ,երբ մարմինը կախված է ինչ-որ չափիչ սարքից:Այդ ժամանակ,նրա վրա ազդում է մարմնի կշիռ,առաձգականության և ծանրության ուժը.

Ուրիշ օրինակ

Երբ մենք տարբեր խորթություններով հարթության վրա փորձում ենք սահեցնել մարմինը:Այդ ժամանակ գործում է առաձգականության,շփման ուժերը: